(ένα νομοσχέδιο ακροδεξιάς κοπής)
Περιδιαβαίνοντας εν τάχει το νομοσχέδιο του Υπ. Παιδείας αναδεικνύεται η άποψη που έχουν οι σημερινοί κρατούντες για τα πολιτικά και κοινωνικά πράγματα της χώρας. Ασφυκτικός έλεγχος, αξιολόγηση, «αριστεία» των ημετέρων, καλλιέργεια άκρατου ανταγωνισμού, δημιουργία φόβου σε μαθητές και εκπαιδευτικούς, ποινές και εξετάσεις και πάλι ποινές και πάλι εξετάσεις . Και όλα αυτά με έναν βερμπαλισμό νέων εκπαιδευτικών και παιδαγωγικών προσεγγίσεων τις οποίες αν τις προσέξει κάποιος στον ιστορικό χρόνο, θα ανακαλύψει έκπληκτος ότι παραπέμπουν σε εκπαιδευτικά προτάγματα της δεκαετίας του 60. Και όλα αυτά εν μέσω κορονοϊού και πλατφορμών εκπαίδευσης από απόσταση που θα παρέπεμπαν σε εκσυγχρονισμό με όρους 2040!
Αλλά φεύ. Το προς διαβούλευση νομοσχέδιο δεν είναι καν συντηρητικό. Ούτε φιλελεύθερο με σύγχρονους κοινωνικούς όρους. Είναι ακροδεξιάς κοπής και πυγμής με πλήθος αντιφάσεων και αλληλοαναιρέσεων.
Ας αναφέρουμε μερικά στοιχεία.
«Κύριος σκοπός του πιλοτικού προγράμματος είναι να ενισχυθεί η καλλιέργεια ήπιων δεξιοτήτων («softskills»), δεξιοτήτων ζωής και δεξιοτήτων τεχνολογίας και επιστήμης». Καλλιέργεια «δεξιοτήτων» στην επιστήμη που θα συνεισφέρει στον ψηφιακό και τεχνολογικό γραμματισμό». Προφανώς ο επιστημονικός γραμματισμός που θα αναπτύσσει την κριτική σκέψη, που θα οδηγεί σε επίλυση προβλημάτων, που θα απορρίπτει επικίνδυνες δοξασίες και πρακτικές (βλ. ενέσεις απορρυπαντικών ή τα μαντζούνια του δικού μας από το ΄Αγιο ΄Ορος), που θα προσεγγίζει τα σύγχρονα οικολογικά προβλήματα θεωρούνται περιττά στην εκπαίδευση του 21ου αιώνα.
«η λογική του πιλοτικού προγράμματος εξυπηρετεί και έναν άλλο διττό σκοπό: αφενός την ενίσχυση της βιωματικής και ανακαλυπτικής μάθησης, και αφετέρου την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε μεθοδολογίες εργαστηριακής (μη τυπικής) προσέγγισης της διδασκαλίας»! Αλήθεια από πότε η εργαστηριακή προσέγγιση της διδασκαλίας θεωρείται μη τυπική εκπαίδευση? Γνωρίζουν κάτι παραπάνω οι συντάκτες του νομοσχεδίου, σε σχέση με τις έρευνες και τα διδακτορικά των Παιδαγωγικών Σχολών και μας το κρύβουν?
«…προβλέπεται η αναπροσαρμογή του συνολικού αριθμού των εξεταζόμενων μαθημάτων και του πλαισίου εξέτασής τους, κατά τρόπο πιο ισορροπημένο, ανά ομάδα μαθημάτων, στο Γυμνάσιο». Ποιες παιδαγωγικές αρχές έχουν στο μυαλό τους οι συντάκτες του νομοσχεδίου, οι οποίες θα ενισχύσουν τη γενική παιδεία μέσω της «διαμόρφωσης ενός συνεκτικότερου πλαισίου αξιολόγησης της επίδοσης των μαθητών»? Η αξιολόγηση της χημείας (μέσω εξετάσεων κατά τη λογική των συντακτών) γιατί δεν συνεισφέρει στη γενική παιδεία των μαθητών/τριών? Τουναντίον οι φελλόποδες στα αρχαία της α΄ γυμνασίου που θα συνεισφέρουν στη διαδικασία μάθησης? Προφανώς αρχαία στο γυμνάσιο, αλλά όχι με όρους telemarketing. Και αν θέλεις να προσεγγίσεις γλωσσολογικά θέματα δεν χρειάζεται να πας στην άλλη ιδεολογικά μεριά. Ας χρησιμοποιήσεις Τριανταφυλλίδη ή Μπαμπινιώτη. Δεν χρειάζεται να αποταθείς στον «γλωσσολόγο» Πλεύρη. Εκτός και αν …
Εκεί όμως που οι συντάκτες του νομοσχεδίου ξεπερνούν τον εαυτό τους, είναι η επαναφορά του χαρακτηρισμού της διαγωγής των μαθητών. Επειδή θεωρούν μάλλον ότι είναι «τραβηγμένο» , ένα από τα κύρια επιχειρήματα είναι η επίκληση του παρελθόντος: «όπως ίσχυε αδιάλειπτα τις τελευταίες δεκαετίες μέχρι το έτος 2017». Και πως συνάδει με τον «σφαιρικότερο παιδευτικό ρόλο του σχολείου»? Προφανώς μέσω της επιβολής της άποψης του ισχυρότερου, με την εμπέδωση κλίματος φόβου, και με την υπόμνηση ότι η αναγραφή στους απολυτήριους τίτλους θα είναι ένα στίγμα που μπορεί ποικιλότροπα να χρησιμοποιηθεί. Πως το έλεγαν παλαιά – πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων.
Η διεθνής αλλά και η εγχώρια έρευνα και βιβλιογραφία (οι συντάκτες ας ψάξουν στο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης με πλήθος διδακτορικών διατριβών και μεταπτυχιακών διπλωματικών εργασιών) αναδεικνύει ότι κυρίαρχο θέμα στο σχολική ζωή είναι η πειθαρχεία αλλά με όρους αποδοχής, ενσυναίσθησης, ενεργού συμμετοχής στην εκπαιδευτική διαδικασία, ένταξης στην ομάδα, συμμετοχής στο κλίμα της αίθουσας και όχι με τη διαδικασία του φόβου και της επιβολής ή του διαρκούς κοινωνικού στίγματος που θα φέρει επ’ αόριστον ο «απείθαρχος» μαθητής.
Εκεί όμως που οι συντάκτες φάσκουν και αντιφάσκουν είναι όταν «εφευρίσκουν» τον εκπαιδευτικό Εμπιστοσύνης ο οποίος θα λειτουργεί «ως ένας πρόσθετος και διαρκής μηχανισμός σε επίπεδο σχολικής μονάδας που θα συμβάλλει στην καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών της σχολικής κοινότητας και στην εμπέδωση των αρχών της εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς». Μα αν συμβαίνουν όλα αυτά προς τι η ρομφαία των ποινών. Και ας ενημερώσουμε τους ανυποψίαστους συντάκτες ότι σε πολλά σχολεία της χώρας λειτουργεί το πρόγραμμα της ενδοσχολικής διαμεσολάβησης κατά των συγκρούσεων με άριστα αποτελέσματα! Το γνωρίζουν? Αν ναι γιατί το υποτιμούν. Αν όχι μάλλον χρειάζονται θρανίο!
Επιβάλλεται δε στη σχολική κοινότητα να συντάξει εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας. Ας γνωρίζουν και πάλι οι συντάκτες ότι πληθώρα σχολείων έχουν εσωτερικούς κανονισμούς οι οποίοι είναι και λειτουργικοί και κοσμούν την εκπαιδευτική κοινότητα και το σπουδαιότερο εναρμονίζονται με τις θέσεις και οδηγίες του Συνηγόρου του Παιδιού. Η υποχρεωτικότητα όμως αποστολής του κανονισμού στο οικείο ΠΕΚΕΣ είναι τόσο νέα! Ανατρέξτε στο «Περί κανονισμού των Ελληνικών σχολείων … , 1856, άρθρο 109» Και βέβαια οφείλει να λάβει την έγκριση της «Γραμματείας των Εκκλησιαστικών»!
Για την οικονομία της συζήτησης ας δεχτούμε ότι η Τράπεζα Θεμάτων «εκτιμάται ότι θα συμβάλλει στην ουσιαστική κάλυψη του συνόλου της διδακτέας ύλης από όλα τα σχολεία της χώρας και, συνακόλουθα, στην αποφυγή μαθησιακών κενών από τάξη σε τάξη». Ας συμφωνήσουμε εδώ με τον νομοθέτη. Αλλά δεν μας απαντά πως θα καλυφθούν τα μαθησιακά κενά που πιθανόν να οδηγήσουν πλήθος μαθητών στις επαναληπτικές εξετάσεις του Σεπτεμβρίου. Οι κοινωνικές και παιδαγωγικές έρευνες αναδεικνύουν την ταξικότητα των χαμηλών βαθμών. Γνωρίζουν κάτι άλλο οι συντάκτες πέραν των διεθνών ερευνών και μας το αποκρύπτουν? Θα θεσμοθετήσουν την υποχρεωτικότητα στην Ενισχυτική Διδασκαλία ή την Πρόσθετη Εκπαιδευτική Στήριξη προς αυτή την ομάδα μαθητών από τη στιγμή που θα φανούν οι γνωστικές αδυναμίες των μαθητών/τριών ή θα περιμένουμε καλόν Δεκέμβρη. Και όσοι μείνουν επανεξεταζόμενοι τον Σεπτέμβριο μέσω ποιών διαδικασιών θα εμπεδώσουν την «ύλη». Προφανώς εκτός σχολείου με το αζημίωτο.
Κάθε παράγραφος και κάθε γραμμή του παρόντος νομοσχεδίου, που απευθύνεται στην εκπαιδευτική κοινότητα και την ελληνική κοινωνία οι οποίοι ανακαλύπτουν τώρα (λόγω covid19) την τεχνολογία και την ψηφιακή εποχή παραπέμπει σε λογικές και πρακτικές της δεκαετίας του εξήντα. Κίβδηλα ιδεώδη, με τις ποινές, τον κνούτο, την παιδεία για τους έχοντες, τη διαρκή εποπτεία και τον ασφυκτικό έλεγχο του Υπουργείου στην καθημερινότητα της σχολικής ζωής. Ο επιθεωρητής απομένει!
Βασίλης Παππάς – εκπαιδευτικός
Υ.Γ. Τα Πειραματικά Σχολεία και τα Πρότυπα, οι μεγάλες αγάπες των «αρίστων» αναπτύσσονται σε 14 άρθρα. Για να προϊδεάσουμε λέγουμε ότι είμαστε και υπέρ των Πειραματικών και υπέρ των Προτύπων. Το πώς και με ποιους όρους θα απαντηθεί!