Τι είναι το τραύμα;
Τραύμα κάθε βίαιη καταστροφή ιστών, εσωτερική ή εξωτερική, ανεξάρτητα από το αίτιο που την προκάλεσε, με αποτέλεσμα τη λύση της συνέχειας του δέρματος ή και των υποκείμενων ιστών και αιμορραγία. Τα τραύματα είναι οι ανοιχτές κακώσεις των μαλακών μορίων.
Η ταξινόμηση των τραυμάτων είναι πολλαπλή και εξαρτάται από το κριτήριο ταξινόμησης. Για παράδειγμα, τα τραύματα από μηχανική βία λέγονται μηχανικά τραύματα (πχ από μαχαίρι, από λαμαρίνα, από τόρνο, από πέτρα, από ξύλο κλπ.). Τα τραύματα από θερμότητα λέγονται θερμικά εγκαύματα. Τα τραύματα από χημικές ουσίες λέγονται χημικά εγκαύματα. Τα τραύματα από όπλα και εκρηκτικά λέγονται πολεμικά τραύματα.
Ανοιχτό και κλειστό τραύμα:
Ανοιχτό τραύμα είναι η τραυματική βλάβη εμπεριέχουσα λύση της συνέχειας των ορατών ιστών (δέρμα, υποδόριο, μύες κλπ.), επερχόμενη από τη δράση βίας μηχανικών παραγόντων και εκτεινόμενη σε διάφορο βάθος και σε διάφορα όργανα. Δηλαδή το ανοιχτό τραύμα του δέρματος, δεν έχει σχέση με το αν κρύβει από κάτω και κάταγμα και ρήξη τένοντος και ρήξη σπλάχνου κλπ. Αυτά είναι άλλες βλάβες.
Υπάρχουν τέσσερις τύποι ανοιχτών τραυμάτων, οι οποίοι ταξινομούνται ανάλογα με την αιτία τους.
Ανοιχτά τραύματα είναι:
- Τα θλαστικά: η ολικού πάχους λύση της συνέχειας του δέρματος μέχρι και του λίπους τουλάχιστον, από μηχανική βία. Είναι τα σοβαρά ανοιχτά τραύματα.
- Τα αποσπαστικά ή εξελκυστικά: η ατελής ή πλήρης απόσπαση δερματικού κρημνού (κομμάτι του ιστού που αφαιρείται μερικώς), μαζί ή χωριστά από άλλους ιστούς. Δύο συχνά παραδείγματα τέτοιου τραύματος είναι η απόσπαση του δέρματος του τριχωτού της κεφαλής (scalp) σε τροχαία ατυχήματα και η ακρωτηριαστική απόσπαση δαχτύλου χεριού μαζί με τους τένοντες, όπως επίσης και οι αποσπαστικοί ακρωτηριασμοί άνω ή κάτω άκρου σε ατυχήματα με γεωργικά μηχανήματα.
- Τα διατιτραίνοντα: μπορούν να προκληθούν από αντικείμενα ως επί το πλείστον αιχμηρά, όπως θραύσματα από γυαλί ή μέταλλο, που κινούνται πολύ γρήγορα.
- Οι εκδορές: η επιφανειακή βλάβη του δέρματος μερικού πάχους, το κοινό γδάρσιμο, γρατσούνισμα. Είναι ακίνδυνες και δεν αφήνουν ουλή μακροπρόθεσμα.
Κλειστά τραύματα είναι γενικά κάθε εσωτερική ρήξη οργάνου ή ιστού, προερχόμενη από εξωτερική βία, χωρίς λύση της συνέχειας του δέρματος. Για παράδειγμα, τέτοια τραύματα είναι:
- Η ρήξη σπληνός
- Το κάταγμα σπονδύλου
- Η ρήξη αορτής
- Η ρήξη αχίλλειου τένοντος
- Η ρήξη υπερακάνθιου τένοντος, κλπ.
Άλλα τραύματα είναι:
- Ο ακρωτηριασμός: η μερική ή ολική αποκοπή της αιμάτωσης ενός μέλους από τα άνω ή κάτω άκρα.
- Η θλάση: κλειστή κάκωση επιφανειακών ιστών (δέρμα, υποδόριο, μύες) από μηχανικό παράγοντα, χωρίς να προκληθεί λύση της συνέχειας αυτών. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι μπορεί να έχουμε κλειστή θλάση του δέρματος (χωρίς ανοιχτό τραύμα δηλαδή), αλλά να υποκρύπτει κάτωθεν ρήξη μυός ή κάταγμα οστού. Υπάρχουν τριών ειδών θλάσεις:
- Η εκχύμωση: απλή κλειστή θλάση του υποδόριου ιστού με αιματική διήθηση, δηλαδή αιμάτωμα υποδόριο απλωμένο και ομοιόμορφο.
- Ο μώλωπας: αιματική διήθηση του υποδόριου ιστού μαζί με οίδημα της περιοχής. Επομένως μώλωπας είναι η εκχύμωση μαζί με οίδημα.
- Το αιμάτωμα: κάθε κλειστή συλλογή αίματος προερχόμενου από τραυματική ρήξη φλέβας ή αρτηρίας.
- Το νύσσον τραύμα ή τραύμα διά νύσσοντος οργάνου: το τραύμα που προκαλείται από αιχμηρό αντικείμενο κάθετα ή λοξά. Όλα τα νύσσοντα τραύματα είναι ύπουλα γιατί ποτέ δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς έχει τρωθεί κάτωθι του δέρματος. Γι’ αυτό και απαιτούν έλεγχο από έμπειρο χειρουργό.
- Το τέμνον τραύμα ή τραύμα διά τέμνοντος οργάνου: το τραύμα που έχει ομαλά χείλη και προκλήθηκε από οξύαιχμο όργανο.
- Το τυφλό τραύμα: το τραύμα που έχει πύλη εισόδου, αλλά όχι εξόδου.
- Το τραύμα διά πυροβόλου όπλου: πρόκειται συνήθως για μια μεικτή κάκωση ιστών από οπή στο δέρμα, μέχρι και κάταγμα οστού ή και διάτρηση αγγείων. Χρειάζεται ειδικό και εμπεριστατωμένο έλεγχο και χειρουργική αντιμετώπιση. Οι βλάβες οφείλονται όχι μόνο στο ή στα βλήματα, αλλά και στα αέρια της εκρήξεως όπως και στη θερμοκρασία τριβής από τα βλήματα.
- Το διαμπερές τραύμα: το τραύμα που έχει πύλη εισόδου, αλλά και πύλη εξόδου. Μπορεί να προκληθεί από σφαίρα, από σκάγια, αλλά και από μαχαίρι. Ενέχει τη μεγαλύτερη επικινδυνότητα από όλα τα τραύματα.
- Το συνθλιπτικό τραύμα: η κάκωση κατά την οποία οι ιστοί υφίστανται συμπίεση μεγαλύτερη της αντοχής τους, με επακόλουθο τη ρήξη των ιστών αυτών. Για παράδειγμα, η σύνθλιψη της ραγός δαχτύλου με αποτέλεσμα υπονύχιο αιμάτωμα.
Σ’ όλες τις περιπτώσεις τραυμάτων οι πρώτες βοήθειες έχουν σαν σκοπό:
- Τη διακοπή της αιμορραγίας
- Την προφύλαξη από τη μόλυνση
- Την ακινητοποίηση της τραυματισμένης περιοχής
Η έναρξη της αντιμετώπισης του ασθενούς από τον τόπο του ατυχήματος μέχρι και την οργανωμένη νοσοκομειακή μονάδα επηρεάζει σημαντικά την πορεία της θεραπείας, την αποκατάσταση και την επάνοδο του ασθενούς στην προηγούμενη κατάστασή του και αυτό γιατί είναι σημαντικές οι επιπλοκές που προκύπτουν σε τραυματίες από την κακή αντιμετώπιση τους στο προνοσοκομειακό περιβάλλον. Περίπου το 50% των θανάτων θα συμβούν άμεσα στα πρώτα λεπτά από τον τραυματισμό ή ακόμα καλύτερα πριν προλάβει να φθάσει οποιαδήποτε εξειδικευμένη βοήθεια στον τόπο του συμβάντος.
Η ασφάλεια του διασώστη και του προσωπικού είναι υψίστης σημασίας στον προνοσοκομειακό χώρο και αφορά:
- Εξωτερικούς κινδύνους
- Λοιμώδη νοσήματα
- Ακολουθεί η ασφάλεια του τραυματία
Ποιες είναι οι πρώτες βοήθειες για τα τραύματα;
- Ηρεμούμε τον τραυματία και τον βάζουμε να καθίσει.
- Πλένουμε την πληγή με φυσιολογικό ορό ή στην ανάγκη με άφθονο καθαρό νερό.
- Χρησιμοποιούμε για το σκοπό αυτό διπλωμένη γάζα ή βαμβάκι ή στην
ανάγκη καθαρό ύφασμα.
- Προσπαθούμε να απομακρύνουμε τα υπολείμματα χώματος, γυαλιών ή άλλων υλικών.
- Ήρεμες κινήσεις, διότι τα ξένα σώματα μπορεί να εισέλθουν πιο βαθιά
στην πληγή.
- Εάν διακρίνουμε ξένα σώματα, τα οποία δεν μπορούμε να απομακρύνουμε απευθυνόμαστε σε νοσοκομείο.
- Να θυμόμαστε ότι ορισμένα ξένα σώματα (π.χ., η άσφαλτος), ακόμη και αν μείνουν ως ίχνη στο δέρμα, θα προκαλέσουν μετά την επούλωση μόνιμη δυσχρωμία (σημάδια από ξένο σώμα).
- Αν υπάρχει αιμορραγία, πιέζουμε σταθερά την πληγή με καθαρή και στεγνή γάζα 10-15 λεπτά συνεχώς. Στις περισσότερες περιπτώσεις η πίεση σταματά την αιμορραγία.
- Κατόπιν βάζουμε αντισηπτική ουσία, στεγνή αποστειρωμένη γάζα και
κλείνουμε το τραύμα με λευκοπλάστ.
- Δεν καλύπτουμε την πληγή με απλό βαμβάκι, γιατί θα κολλήσει πάνω της και θα είναι δύσκολη η απομάκρυνσή του στην επόμενη αλλαγή.
Σε αυτή την περίπτωση, βρέχουμε την πληγή πριν από την αλλαγή με
αποστειρωμένο φυσιολογικό ορό και περιμένουμε να ξεκολλήσει το βαμβάκι μόνο του.
- Κάνουμε αλλαγές του τραύματος κάθε μία με δύο μέρες μέχρι να επουλωθεί η πληγή.
- Αν δούμε ότι η πληγή έχει φλόγωση και υπάρχουν πόνος, έντονο πρήξιμο και κοκκίνισμα, απευθυνόμαστε σε γιατρό για την πιθανή χορήγηση αντιβίωσης, γιατί η πληγή έχει μολυνθεί. Επιπλοκή που συμβαίνει πολύ συχνά.
- Σιγουρευόμαστε ότι ο τραυματίας έχει κάνει αντιτετανικό εμβόλιο. Αν δεν έχει συμβεί αυτό, πρέπει ο τραυματίας να απευθυνθεί στο
νοσοκομείο για να χορηγηθούν αντιτετανικός ορός ή εμβόλιο.
Πηγές:
https://www.ekab.gr/files/entypa/EKAB-protes-voithies.pdf
https://mdmgreece.gr/protes-voithies-2016/
Γράφει η Άννα-Μαρία Παδιού, σπουδάστρια του Δ.ΙΕΚ του Γ.Ν. Τρικάλων στην ειδικότητα του Βοηθού Νοσηλευτικής Χειρουργείου, υπό την επίβλεψη της Ειρήνης Μπορμπότη, Προϊσταμένης ΤΕΠ M.Sc Δ.Μ.Υ και εκπαιδεύτριας του Δ.ΙΕΚ του Γ.Ν. Τρικάλων.
Μείνετε συντονισμένοι στο trikalaIN.gr, καθώς ακολουθούν νέα εβδομαδιαία άρθρα.