Το μεταβολικό σύνδρομο είναι ένας συνδυασμός καταστάσεων που αυξάνουν από κοινού τον κίνδυνο διαβήτη τύπου 2, εγκεφαλικού επεισοδίου και καρδιαγγειακών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της καρδιακής προσβολής.
Τα χαρακτηριστικά του μεταβολικού συνδρόμου είναι η υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση), το υψηλό σάκχαρο στο αίμα, η δυσλιπιδαιμία (μη φυσιολογικά επίπεδα χοληστερόλης και λιπιδίων στο αίμα) και το υπερβολικό κοιλιακό λίπος.
Το μεταβολικό σύνδρομο προσβάλλει το 30% έως 40% των ενηλίκων μέχρι την ηλικία των 65 ετών. Είναι σπάνιο να έχει κανείς συμπτώματα μεταβολικού συνδρόμου – έτσι η διάγνωση εξαρτάται από τις εξετάσεις αίματος και άλλες κλινικές ενδείξεις.
Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής είναι η πρώτη επιλογή για τη θεραπεία του μεταβολικού συνδρόμου, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η φαρμακευτική αγωγή.
Τα συμπτώματα του μεταβολικού συνδρόμου
Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του μεταβολικού συνδρόμου είναι ότι είναι συνήθως ασυμπτωματικό. Αυτό είναι σημαντικό να το γνωρίζετε, διότι οι επιμέρους συνιστώσες του συνδρόμου μπορεί να επιδεινωθούν χωρίς να το καταλάβετε.
Ωστόσο, διάφορα συμπτώματα μπορεί να σχετίζονται με την πάθηση- μπορεί να τα εμφανίσετε ή να μην τα εμφανίσετε αν έχετε μεταβολικό σύνδρομο. Το πιο εμφανές σημάδι του μεταβολικού συνδρόμου είναι η αύξηση του σωματικού βάρους και μπορεί να έχετε την πάθηση εάν είστε υπέρβαροι ή/και έχετε μεγάλη περίμετρο μέσης.
Τα κλινικά συμπτώματα που σχετίζονται με το μεταβολικό σύνδρομο είναι τα εξής:
- Ζάλη
- Κόπωση
- Σημεία που συνήθως σχετίζονται με τον διαβήτη, όπως η αυξημένη δίψα και η συχνή ούρηση
- Ροχαλητό
- Δυσκολία στον ύπνο
- Πονοκέφαλοι
Τα συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσετε όταν έχετε μεταβολικό σύνδρομο οφείλονται στις επιδράσεις κάθε επιμέρους συνιστώσας του συνδρόμου. Η υπέρταση μπορεί να προκαλέσει ζάλη, κόπωση και πονοκεφάλους. Το υψηλό σάκχαρο στο αίμα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα ύπνου, κόπωση, ζάλη, δίψα, ξηροστομία και συχνή ούρηση.
Αν και το γεγονός ότι το μεταβολικό σύνδρομο είναι συνήθως ασυμπτωματικό μπορεί να φαίνεται ανησυχητικό, είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι η διάγνωση δεν είναι δύσκολη. Οι ιατρικές εξετάσεις ρουτίνας μπορούν να εντοπίσουν το σύνδρομο.
Μεταβολικό σύνδρομο: Αιτίες και παράγοντες κινδύνου
Το μεταβολικό σύνδρομο προκαλείται από έναν συνδυασμό παραγόντων που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής, τη γενετική προδιάθεση και άλλους παράγοντες κινδύνου για την υγεία που δεν μπορείτε να ελέγξετε.
Ορισμένοι παράγοντες επικαλύπτονται και ενισχύουν ο ένας τον άλλον. Για παράδειγμα, η παχυσαρκία συνδέεται με την υπέρταση και τα υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων. Και η υπέρταση σχετίζεται με υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.
Οι παράγοντες κινδύνου για το μεταβολικό σύνδρομο είναι οι ακόλουθοι:
- Παχυσαρκία
- Αντίσταση στην ινσουλίνη
- Δίαιτα υψηλή σε θερμίδες ή υδατάνθρακες
- Καθιστικός τρόπος ζωής
- Στέρηση ύπνου
- Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη ή μεταβολικού συνδρόμου
- Προχωρημένη ηλικία
- Διαβήτης
- Να είστε υπέρβαροι
- Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS)
- Λήψη φαρμάκων που προκαλούν αύξηση του σωματικού βάρους ή αύξηση της αρτηριακής πίεσης, των επιπέδων τριγλυκεριδίων και του σακχάρου στο αίμα
Αν και δεν έχει εντοπιστεί μια ξεχωριστή αιτία του μεταβολικού συνδρόμου, αυτό συνδέεται στενά με την αντίσταση στην ινσουλίνη, μια κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την ινσουλίνη για να μεταφέρει τη γλυκόζη (σάκχαρο) από το αίμα στα κύτταρα, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ενέργειας.
Σε περίπτωση αντίστασης στην ινσουλίνη, το σάκχαρο μπορεί να συσσωρευτεί στο αίμα, γεγονός που μπορεί τελικά να οδηγήσει σε διαβήτη τύπου 2.
Το υπερβολικό σωματικό βάρος σχετίζεται με τον σπλαχνικό λιπώδη ιστό (λίπος). Το σπλαχνικό λίπος περιβάλλει τα εσωτερικά όργανα και σχετίζεται με την αντίσταση στην ινσουλίνη. Η αντίσταση στην ινσουλίνη συμβάλλει στην αύξηση του σωματικού βάρους και η αύξηση του σωματικού βάρους, με τη σειρά της, συμβάλλει στην αντίσταση στην ινσουλίνη.
Επιπλέον, η έρευνα δείχνει ότι το σπλαχνικό κοιλιακό λίπος είναι προφλεγμονώδες και μπορεί να απελευθερώσει τοξίνες που επηρεάζουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη.
Ορισμένες καταστάσεις συχνά συνυπάρχουν με το μεταβολικό σύνδρομο, όπως ο διαβήτης τύπου 2, η μη αλκοολική λιπώδης ηπατική νόσος, το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και η υπνική άπνοια. Αυτές οι καταστάσεις συνδέονται επίσης με τον αλλοιωμένο μεταβολισμό ινσουλίνης/γλυκόζης και τη χρόνια φλεγμονή.
Μεταβολικό σύνδρομο: Διάγνωση
Η διάγνωση του μεταβολικού συνδρόμου είναι απλή και βασίζεται σε συγκεκριμένα κριτήρια. Ο έλεγχος για τα χαρακτηριστικά του μεταβολικού συνδρόμου αποτελεί μέρος ενός ιατρικού ελέγχου ρουτίνας. Εάν τηρείτε τακτικά τα ραντεβού σας για τη φροντίδα της υγείας σας, οι εξετάσεις σας πιθανόν να δείξουν τα σημάδια της πάθησης σε πρώιμο στάδιο.
Εάν έχετε τρεις ή περισσότερους από αυτούς τους πέντε κλινικούς δείκτες, θα διαγνωσθείτε με μεταβολικό σύνδρομο:
- Περίμετρος μέσης 100 εκατοστά ή περισσότερο για τους άνδρες και 90 εκατοστά ή περισσότερο για τις γυναίκες
- Επίπεδο τριγλυκεριδίων 150 χιλιοστογραμμάρια ανά δεκάγραμμο (mg/dl) ή υψηλότερο
- Επίπεδα λιποπρωτεϊνών υψηλής πυκνότητας (HDL) (καλή χοληστερόλη) χαμηλότερα από 40 mg/dL για τους άνδρες – χαμηλότερα από 50 mg/dL για τις γυναίκες
- Αρτηριακή πίεση 130/85 mmHg ή υψηλότερη
- Γλυκόζη νηστείας 100 mg/dl ή υψηλότερη
Σημειώστε ότι ακόμη και αν έχετε μόνο ένα ή δύο από αυτά τα κριτήρια, μπορεί να διατρέχετε κίνδυνο μεταβολικού συνδρόμου και των επιπλοκών του. Η χορήγηση θεραπείας προτού συμπληρώσετε τα κριτήρια του μεταβολικού συνδρόμου μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της εμφάνισης προβλημάτων υγείας.
Μεταβολικό σύνδρομο: Θεραπεία
Συχνά, το μεταβολικό σύνδρομο είναι αναστρέψιμο. Εάν έχετε την πάθηση, είναι σημαντικό να ξεκινήσετε θεραπεία. Το μεταβολικό σύνδρομο επιδεινώνεται όταν δεν αντιμετωπίζεται και οι επιπλοκές μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή επιδείνωση της υγείας σας.
Συχνά συνιστάται η απώλεια βάρους, αλλά αυτό δεν ισχύει αν δεν είστε υπέρβαροι. Για τους περισσότερους ανθρώπους, η απώλεια 5% έως 10% του συνολικού σωματικού βάρους μπορεί να βελτιώσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και να μειώσει τις επιπτώσεις του μεταβολικού συνδρόμου.
Διατροφή
Η τροποποίηση της διατροφής σας μπορεί να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην αναστροφή του μεταβολικού συνδρόμου, ιδίως σε πρώιμο στάδιο.
Οι διατροφικές στρατηγικές προβλέπουν:
- Να καταναλώνετε άφθονα λαχανικά, άπαχες πρωτεΐνες και λίπη φυτικής προέλευσης (π.χ. ελαιόλαδο)
- Τον περιορισμό της πρόσληψης ζάχαρης
- Διασφάλιση επαρκούς πρόσληψης φυτικών ινών στην καθημερινή σας διατροφή
- Παρακολούθηση των θερμίδων και του μεγέθους των μερίδων
- Να επιλέγετε υδατάνθρακες υψηλής ποιότητας με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και χαμηλότερη περιεκτικότητα σε ζάχαρη και επεξεργασμένο αλεύρι
Η διατροφή έχει αντίκτυπο στο μεταβολικό σύνδρομο που είναι ανεξάρτητος από την απώλεια βάρους. Επομένως, όλοι θα πρέπει να υιοθετήσουν αυτές τις συνήθειες.
Άσκηση
Η άσκηση μπορεί να σας βοηθήσει να χάσετε βάρος και προστατεύει επίσης από τις επιπτώσεις του μεταβολικού συνδρόμου ανεξάρτητα από το σωματικό βάρος. Η τακτική άσκηση μειώνει τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων, αυξάνει την HDL και μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση σε ορισμένα άτομα.
Το να ασκείται κανείς αρκετές φορές την εβδομάδα είναι μια αποτελεσματική προσέγγιση για τη διαχείριση του μεταβολικού συνδρόμου – το βασικό είναι ότι πρέπει να είναι συνεχής.
Οι κατευθυντήριες γραμμές για τη σωματική δραστηριότητα συνήθως απαιτούν 150 λεπτά την εβδομάδα μέτριας έντασης δραστηριότητα ή 75 λεπτά έντονης έντασης δραστηριότητα. Φυσικά, όσο περισσότερο τόσο το καλύτερο, αλλά οποιαδήποτε δραστηριότητα μπορεί να είναι ευεργετική.
Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι η διαλειμματική προπόνηση υψηλής έντασης θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για το μεταβολικό σύνδρομο και να έχει αποτέλεσμα σε λιγότερο χρόνο.
Παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής
Η διατροφή και η άσκηση έχουν σημαντικό αντίκτυπο στο μεταβολικό σύνδρομο. Αλλά και άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο.
Οι αλλαγές που αφορούν την καθημερινότητα και μπορούν να συμβάλουν στη μείωση των συνεπειών του μεταβολικού συνδρόμου είναι οι εξής:
- Ποιοτικός ύπνος (τουλάχιστον έξι ώρες τη νύχτα)
- Διακοπή του καπνίσματος
- Διαχείριση του άγχους
Φάρμακα
Σε πολλές περιπτώσεις, οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και μόνο μπορούν να αντιμετωπίσουν το μεταβολικό σύνδρομο, αλλά μερικές φορές χρειάζονται συνταγογραφούμενα φάρμακα. Εσείς και ο γιατρός σας μπορείτε να καθορίσετε αν οι αλλαγές στον τρόπο ζωής σας είναι αρκετές ή αν χρειάζεται να πάρετε φάρμακα για να διαχειριστείτε το μεταβολικό σας σύνδρομο.