15η Θεματική Συνάντηση για την δεκαετία του ’40
( 30-31 Αυγούστου 2025, Καστανιά Kαλαμπάκας)
“ΤΟ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΩΝ ΑΝΤΑΡΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ‘
Στις 5 Ιουλίου 1943 υπογράφεται στην Καστανιά Καλαμπάκας συμφωνητικό συνεργασίας μεταξύ ΕΛΑΣ και του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής (ΣΜΑ) από τους στρατηγό Σαράφη, Άρη Βελουχιώτη και Έντι Μάγιερς.
Δύο μέρες αργότερα, στις 7 Ιουλίου 1943, στην τοποθεσία Γκούρας της Καστανιάς οι επικεφαλής του ΕΛΑΣ οργανώνουν Πανθεσσαλική Συνδιάσκεψη των αντιπροσώπων των αντάρτικων ομάδων του ΕΛΑΣ όλης της Θεσσαλίας. Παρόντα όλα τα μέλη της Διοίκησης των Στρατηγείων Δυτικής και Κεντρικής Ελλάδας καθώς και οι ηγέτες των αντιστασιακών κινημάτων της Γιουγκοσλαβίας και της Αλβανίας και 500 αντάρτες. Γι΄ αυτό και αργότερα ονομάστηκε Βαλκανικό Συνέδριο.
Η πολιτική του ΕΑΜ απέναντι στους συμμάχους του αντιχιτλερικού συνασπισμού περιγράφεται ήδη στο ιδρυτικό του κείμενο: ΄Εξασφάλιση κατά το δυνατόν μιας συνεργασίας με τους άλλους λαούς, οι οποίοι αγωνίζονται κατά των δυνάμεων του Άξονος και του συντονισμού του αγώνος του Ελληνικού Λαού με τον αγώνα των άλλων ως άνω Λαών.΄
Η συνεργασία και η αλληλοβοήθεια των απελευθερωτικών κινημάτων των Βαλκανίων εντάθηκαν το καλοκαίρι του 1943, καθώς, με την εξασθένιση των δυνάμεων του Άξονα από τις απώλειες στο Ανατολικό Μέτωπο και τη δράση των ανταρτικών δυνάμεων, γεννήθηκε η ανάγκη να συντονιστεί η δράση τους, ώστε να καταφέρουν αποφασιστικά πλήγματα στα κατοχικά στρατεύματα.
Ωστόσο, όπως θα γίνει φανερό και από τα ιστορικά τεκμήρια που θα παρουσιάσουν στην εκδήλωση οι ιστορικοί εισηγητές, την περίοδο της Κατοχής δεν δινόταν μόνο αξία στην αντιφασιστική συνεργασία αυτή καθεαυτή αλλά και στην αδελφοποίηση των λαών της Βαλκανικής, στην κοινή συμβίωσή τους στο πλαίσιο μιας δημοκρατικής Βαλκανικής Ομοσπονδίας, όπως είχε οραματιστεί ο Ρήγας Φερραίος. Πίστευαν πως ο αντιφασιστικός, εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας θα ήταν μια μεγάλη παρακαταθήκη για μια τέτοια
εξέλιξη, που ακυρώθηκε λόγω του Εμφυλίου στην Ελλάδα και της μεταπολεμικής, ψυχροπολεμικής διαίρεσης του κόσμου σε ΄σφαίρες επιρροής΄. Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και η εθνικιστική έκρηξη που πυροδότησε ήταν η τραγική διάψευση αυτής της διεθνιστικής προοπτικής, που οραματίστηκαν οι μαχητές των ανταρτικών κινημάτων των Βαλκανίων.
Ταυτόχρονα στην εκδήλωση θα αναδειχθεί η συμβολή των μαρτυρικών κοινοτήτων της Θεσσαλίας στην Αντιφασιστική Αντίσταση και ο αγώνας, ευρύτερα, για την απονομή Δικαιοσύνης στα θύματα της ναζιστικής-φασιστικής θηριωδίας, σύμφωνα και με την ομόφωνη, παραπεταμένη δυστυχώς, απόφαση της Βουλής των Ελλήνων στις 17/4/2019 για τη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών προς τη χώρα μας.
α) Σάββατο 30 Αυγούστου 2025, 6.00 μ.μ.
ΗΜΕΡΙΔΑ:
στο Δημοτικό Σχολείο της Μαρτυρικής Κοινότητας Καστανιάς Καλαμπάκας
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ:
ΟΜΙΛΗΤΕΣ/ΤΡΙΕΣ:
Λάζου Βασιλική, ιστορικός, διδάσκουσα Τμήματος Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ:
‘Το Κοινό Γενικό Στρατηγείο Ανταρτών. Διλήμματα και προοπτικές του ΕΛΑΣ’.
Γιώργος Μιχαηλίδης, ιστορικός, διδάκτωρ Βαλκανικής Ιστορίας:
‘Κοινό Βαλκανικό Στρατηγείο: η βαλκανική συνεννόηση ως τάση του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Μορφές, δυνατότητες και προβλήματα’.
Αποστόλης Τσάνο, διδάκτωρ Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου:
‘Η αντιφασιστική συνεργασία των κομμουνιστικών κομμάτων Αλβανίας–Ελλάδας και τα σχέδια για τη δημιουργία βαλκανικού στρατηγείου’
Στάθης Ψωμιάδης: Πρόεδρος Συλλόγου Οικογενειών Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δομένικου: ‘Μαρτυρικές κοινότητες Θεσσαλίας: Αγώνας για απόδοση Δικαιοσύνης’
Δημήτρης Κούρτης, εντεταλμένος διδάσκων Νομικής Σχολής ΑΠΘ:
‘Διεθνείς και εθνικές εξελίξεις στη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών’
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Σιαφάκας Ηλίας, δημοσιογράφος
β) Κυριακή 31 Αυγούστου 2025, 10.30 π.μ.
Επίσκεψη – Ξενάγηση στις μαρτυρικές κοινότητες Δομένικου και Τσαριτσάνης
ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: – ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 1940-1974
- ΜΑΡΤΥΡΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ ΤΡΙΚΑΛΩΝ
Για το Δ.Σ.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η Γ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Τρ. Μηταφίδης Μ. Καβάλα