Ο όσιος Ιωάννης της Κλίμακος, αυτό το γλυκό άνθος της ερήμου, ανάμεσα στους 30 λόγους που συνέγραψε στην Κλίμακα, έγραψε κι έναν (3ος λόγος) με τίτλο «Περί ξενιτείας».
Όπως γράφει ο ιερός και ασκητικός πατήρ, «ξενιτεία είναι η οριστική εγκατάλειψη όλων εκείνων που υπάρχουν στην πατρίδα μας και που μας εμποδίζουν να πετύχουμε τον ευσεβή σκοπό της ζωής μας.Η ξενιτεία είναι απαρρησίαστος (συνεσταλμένη) συμπεριφορά, κρυμμένη σοφία, σύνεσις που δεν φανερώνεται, ζωή μυστική, σκοπός που δεν βλέπεται, λογισμός αφανής, όρεξις της ευτελείας, επιθυμία της στεναχώριας, αιτία του θείου πόθου, πλήθος του θείου έρωτα, άρνηση της κενοδοξίας, βυθός της σιωπής».
1. Εκείνος που ξενίτευσε για τον Κύριο, δεν διατηρεί πλέον δεσμούς και σχέσεις με τίποτε, για να μην φανεί ότι περιπλανάται και ξενιτεύει για την ικανοποίηση των παθών του. Εκείνος που έφυγε από τον κόσμο και ξενίτευσε, ας μην εγγίσει πλέον τον κόσμο, διότι συνήθως τα πάθη είναι «φιλεπίστροφα» (αγαπούν δηλαδή να επιστρέφουν πίσω σ’ αυτόν που τα είχε).
2. Απόφευγε σαν μάστιγα τους τόπους των πτώσεων. Διότι όταν δεν υπάρχει εμπρός μας ένα οπωρικό, δεν ερεθίζεται και τόσο η όρεξη μας.
3. Όταν έχουμε απομακρυνθεί από τους δικούς μας λίγο ή πολύ καιρό, και έχουμε αποκτήσει κάποια ευλάβεια ή κατάνυξη ή εγκράτεια, τότε έρχονται οι «λογισμοί της ματαιότητος» και μας παροτρύνουν να επιστρέψουμε στην πατρίδα μας για να οικοδομήσουμε όπως λένε, πολλές ψυχές, να γίνουμε υπόδειγμα (μετανοίας) και να ωφελήσουμε όσους γνώριζαν τις ανομίες της προηγούμενης ζωής μας. Αν τύχει δε να έχουμε και κάποια δύναμη λόγου ή λίγη μόρφωση, τότε οι δαίμονες μας παρακινούν να επιστρέψουμε στον κόσμο σαν σωτήρες των ψυχών και διδάσκαλοι, ώστε αυτά που με τόση επιμέλεια συναθροίσαμε μέσα στο λιμάνι, να τα διασκορπίσουμε κακώς έξω στο πέλαγος.
4. Είναι προτιμότερο να λυπήσει κανείς τους γονείς του παρά τον Κύριο. Διότι αυτός και μας έπλασε και μας έσωσε. Ενώ οι γονείς πολλές φορές κατέστρεψαν αυτούς που αγάπησαν και τους έστειλαν στην κόλαση.
5. Δεν φεύγουμε μακριά από τους συγγενείς μας ή τους τόπους μας, επειδή τους μισούμε. Μη γένοιτο! Αλλά για να αποφύγουμε την βλάβη που μας προκαλούν.
6. Όπως σε όλα τα άλλα, έτσι και σ’ αυτό έχουμε διδάσκαλο τον Κύριο. Διότι και ο ίδιος πολλές φορές εγκατέλειψε τους κατά σάρκα οικείους του. Και όταν άκουσε από μερικούς την ειδοποίηση: «Η μήτηρ σου και οι αδελφοί σου ζητούσι σε», αμέσως ο καλός μας Διδάσκαλος μας υπέδειξε το «απαθές μίσος», απαντώντας: «Μήτηρμουκαι αδελφοί μου εισίν, οι ποιούντες το θέλημα του Πατρός μου του εν τοις ουρανοίς» (Ματθ. ιβ΄ 47-50).
7. Ας είναι για σένα πατέρας εκείνος που και θέλει και μπορεί να κοπιάσει μαζί σου, για να κάνει ελαφρότερο το φορτίο των αμαρτημάτων σου. Μητέρα, η κατάνυξη, η οποία έχει την δύναμη να σε αποπλύνει από τον ρύπο της αμαρτίας. Αδελφός, εκείνος που κουράζεται και συναγωνίζεται μαζί σου στον δρόμο που ανεβάζει στον ουρανό. Σύζυγο αχώριστο απόκτησε την μνήμη του θανάτου. Τέκνα σου φίλτατα ας είναι οι στεναγμοί της καρδιάς. Ως δούλο έχε το σώμα σου. Ως φίλους τις άγιες αγγελικές δυνάμεις, οι οποίες μπορούν να σε βοηθήσουν την ώρα του θανάτου σου, εφόσον γίνουν φίλοι σου. «Αύτη η γενεά ζητούντων τον Κύριον» (Ψαλμ. κγ΄ 6).
8. Όταν σε περικυκλώσουν σαν μέλισσες ή μάλλον σαν σφήκες οι συγγενείς σου, θρηνούντες για σένα, προσήλωσε τότε αμέσως το βλέμμα της ψυχής σου στον θάνατο και στις αμαρτωλές πράξεις σου, ώστε με τον ένα πόνο να κατορθώσεις να αποδιώξεις τον άλλον.
9. Όταν αναχωρήσουμε από τους τόπους μας, ας διαλέξουμε μέρη όπου θα υπάρχει λιγότερη παρηγοριά, λιγότερες αφορμές για κενοδοξία και περισσότερες για ταπείνωση. Αλλιώτικα φεύγουμε και πετούμε μαζί με τα πάθη μας.
10. Όπως είναι ακατόρθωτο να κοιτάζει κανείς με το ένα μάτι τον ουρανό και εμ το άλλο τη γη, έτσι είναι αδύνατον να μην κινδυνεύσει η ψυχή εκείνου, που δεν ξενίτευσε τελείως από όλους – δικούς του και ξένους – όχι μόνο με το σώμα, αλλά και με τον λογισμό.
Hρακλής Φίλιος