Ολόκληρη την προηγούµενη εβδοµάδα – ακόµη και σήµερα, Κυριακή 14/6 – στο υπουργείο Παιδείας, και κυρίως στους ορόφους που στεγάζονται οι υπηρεσίες οι οποίες έχουν την ευθύνη για τη διενέργεια των εξετάσεων, επικρατούσε αναβρασµός, καθώς έπρεπε να εξασφαλισθούν επιπρόσθετα µέτρα λόγω κορονοϊού. ∆ηλαδή, να σταλούν αντισηπτικά, οδηγίες για τον τρόπο που θα καθίσουν οι µαθητές και να ορισθούν επιπλέον εξεταστικά κέντρα, τα οποία έπρεπε να εξοπλιστούν και µε το σύστηµα µετάδοσης των θεµάτων, εάν επρόκειτο για γυµνάσια, καθώς είναι διαθέσιµο µόνο στα λύκεια. Φέτος, λόγω των µέτρων για την πανδηµία, αυξήθηκαν και τα εξεταστικά κέντρα. Θα φτάσουν συνολικά τα 899, ενώ πέρυσι ήταν 843.
Οπως τονίζουν στο «Εθνος της Κυριακής» στελέχη του υπουργείου Παιδείας, ιδιαίτερα φέτος οι «µηχανές δουλεύουν στο φουλ», καθώς γίνονται επιπλέον ενέργειες προκειµένου να διασφαλιστεί η οµαλότητα της διαδικασίας. Και πρόκειται για τεράστιο στοίχηµα, καθώς εµπλέκονται άµεσα ή έµµεσα περίπου 1 εκατ. πολίτες (µαθητές, γονείς, καθηγητές, φροντιστήρια, εταιρείες συµβουλευτικής και επαγγελµατικού προσανατολισµού, εκδόσεις κ.ά.).
Σήµερα, πάντως, Κυριακή 14/6, όλοι και όλα είναι στη θέση τους. Οι δοκιµαστικές εκποµπές των θεµάτων στα εξεταστικά κέντρα ολοκληρώθηκαν, τα µέλη των επιτροπών έχουν επιλεγεί, το ίδιο και οι βαθµολογητές, οι επιτηρητές, το βοηθητικό προσωπικό, ακόµη και τα µέσα που θα χρησιµοποιηθούν ώστε να φτάσουν έγκαιρα τα θέµατα σε περίπτωση που υπάρξει κάποιο απρόοπτο.
Το «τελετουργικό»
Πρώην γενικός γραµµατέας του υπουργείου Παιδείας, ο οποίος έχει την υψηλή επιστασία για τη διεξαγωγή των εξετάσεων, είχε χαρακτηρίσει τις σχετικές διαδικασίες ίδιες µε αυτή της επιλογής του νέου Πάπα από το κονκλάβιο! Αξίζει να σηµειωθεί ότι οι εκάστοτε υπουργοί «τυπικά» δεν πρέπει να εµπλέκονται στη διαδικασία, ούτε να εκφέρουν θέση και άποψη για τα θέµατα των διαγωνισµών ή οτιδήποτε άλλο. Για διευκρινίσεις, προβλήµατα και όποιο άλλο ζήτηµα παρουσιαστεί, τον λόγο έχουν η Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων και ο γενικός γραµµατέας.
Το τυπικό των εξετάσεων είναι εξαιρετικά αυστηρό. Αίθουσες και διάδροµοι µε ηχοµόνωση, µέλη επιτροπής µε παιδιά και συγγενείς που δίνουν εξετάσεις να αποκλείονται από τη διαδικασία, ενδελεχείς έλεγχοι σε όλους τους εµπλεκόµενους, υψηλή εποπτεία και συνδροµή ακόµη και της ∆ίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήµατος συνιστούν µερικά από τα µέτρα ασφαλείας.
Τα βήματα της διαδικασίας
Από τη στιγµή που τα µέλη της επιτροπής επιλογής των θεµάτων µπαίνουν στο υπουργείο Παιδείας έως την ώρα που οι υποψήφιοι παίρνουν τα θέµατα στα χέρια τους, τα βήµατα είναι τα εξής: Πριν από την έναρξη της διαδικασίας ορίζεται ο πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων (ΚΕΕ), ο οποίος δεν ανακοινώνεται, αλλά είναι άνθρωπος που έχει θητεύσει σε αυτήν τη θέση πολλές φορές στο παρελθόν και έχει τεράστια πείρα. Επίσης, έχουν οριστεί τα µέλη της επιτροπής που κάθε φορά θα επιλέγει τα θέµατα ανάλογα µε το µάθηµα. Οι συγκεκριµένοι εκπαιδευτικοί απαγορεύεται να ανακοινώσουν ακόµη και στα κοντινά τους πρόσωπα ότι τους έχει δοθεί αυτή η αρµοδιότητα.
Μέχρι να ολοκληρωθούν οι εξετάσεις κρατούνται µυστικά τα ονόµατά τους από το υπουργείο Παιδείας. Πρόκειται για καθηγητές ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης, οι οποίοι πρέπει να έχουν διδάξει το µάθηµα της ειδικότητάς τους κατά το τρέχον σχολικό έτος. ∆εν επιτρέπεται να µετέχει στην ΚΕΕ γονέας µαθητή και γενικά όποιος έχει συγγένεια µε εξεταζόµενο µαθητή. Επίσης δεν επιτρέπεται να µετέχει στην επιτροπή όποιος προετοιµάζει εκτός σχολικού προγράµµατος υποψηφίους για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις, ή συνδέεται µε οποιαδήποτε σχέση µε ιδιωτικό εκπαιδευτικό φορέα στον οποίο προετοιµάζονται υποψήφιοι των Πανελλαδικών Εξετάσεων, καθώς επίσης και όποιος είναι συγγραφέας εξωσχολικού βοηθήµατος το οποίο είναι συναφές µε το εξεταζόµενο µάθηµα στις εξετάσεις.
Για τους λόγους αυτούς και προκειµένου να αποφευχθούν προβλήµατα, οι εκπαιδευτικοί που προτείνονται για την επιτροπή συµπληρώνουν και υπογράφουν υπεύθυνη δήλωση.
Στο υπουργείο
Απόψε το βράδυ θα µεταβούν στο υπουργείο Παιδείας τα µέλη της επιτροπής που θα επιλέξει τα θέµατα για το πρώτο εξεταζόµενο µάθηµα της Νεοελληνικής Γλώσσας, διαδικασία που θα επαναλαµβάνεται κάθε µέρα, αλλά µε διαφορετικά πρόσωπα ανάλογα µε το µάθηµα. Θα µπούν σε µια ειδικά σχεδιασµένη αίθουσα µε ηχοµόνωση και µέχρι αύριο δεν θα έχουν καµία επαφή µε τον έξω κόσµο. ∆εν µπορούν να βγουν από την αίθουσα για κανέναν λόγο. Με δεδοµένο ότι υφίστανται τεράστια πίεση και άγχος, πολλές φορές νιώθουν αδιαθεσία.
Σε αυτήν την περίπτωση δέχονται τις πρώτες βοήθειες, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις αντικαθίστανται (στο παρελθόν έχει σηµειωθεί ακόµη και θάνατος εκπαιδευτικού). Η αίθουσα που τους φιλοξενεί έχει µόνο τα απαραίτητα, όπως γραφεία, καρέκλες και βιβλιοθήκη µε όλα τα βιβλία µαθηµάτων που εξετάζονται στις Πανελλαδικές, καθώς και νερό, καφέ και ελαφρά φαγώσιµα. Η αίθουσα αυτή επικοινωνεί µέσω ενός διαδρόµου µε άλλες δύο µικρές αίθουσες µε ηχοµόνωση, για τους εργαζόµενους που παρέχουν βοηθητικό έργο, όπως λύτες θεµάτων, δακτυλογράφους κ.ά. Στον χώρο αυτό δεν µπορεί να εισέλθει κανείς άλλος, εκτός από τις περιπτώσεις που κάποιος χρειαστεί ιατρική βοήθεια.
Απόψε, λοιπόν, γύρω στις 10 -11 µ.µ. και αφού έχουν συγκεντρωθεί τα µέλη της επιτροπής θα ξεκινήσει η εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία της επιλογής των θεµάτων. Ενας ένας κάνει την πρότασή του και συνήθως εν µέσω πολλών διαφωνιών. Φυσικά, κανείς δεν γνωρίζει ποια θα είναι η τελική επιλογή. Οι καθηγητές δεν έχουν να ασχοληθούν µόνο µε την επιλογή των θεµάτων. Πρέπει να µεριµνήσουν ώστε να µην υπάρχουν λάθη στην εκφώνηση, παραλείψεις, ασάφειες και τα θέµατα να είναι κλιµακούµενης δυσκολίας.
Παρά το γεγονός ότι δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στα προαναφερθέντα, συχνά δεν µπορούν να τα αποφύγουν, µε αποτέλεσµα να αποστέλλουν σχετικές διευκρινίσεις στα εξεταστικά κέντρα. Στη συνέχεια, αναλαµβάνουν έργο οι λύτες, καθηγητές δηλαδή που παίρνουν τα προτεινόµενα θέµατα και προσπαθούν να τα λύσουν, ώστε να κάνουν µε τη σειρά τους παρατηρήσεις προς τα µέλη της επιτροπής σχετικά µε τη δυσκολία ή την ευκολία τους, την ορθότητά τους και τον χρόνο επίλυσής τους. Η πρότασή τους, όµως, δεν είναι δεσµευτική, ούτε µπορούν να «ψηφίσουν». Στις 6 το πρωί όλες οι διαδικασίες πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί. Να έχουν επιλεγεί, δηλαδή, τα θέµατα οριστικά και αµετάκλητα. Στη συνέχεια δίνονται στον άνθρωπο που θα τα δακτυλογραφήσει στον υπολογιστή.
Η ώρα της κρίσης
Μαζί µε τα θέµατα δίνονται και συµπληρωµατικές πληροφορίες στους εξεταζόµενους. Ελάχιστα λεπτά µετά τις 8 π.µ. τα θέµατα αποστέλλονται ηλεκτρονικά σε όλα τα εξεταστικά κέντρα της χώρας. Στις 8.30 π.µ. οι καθηγητές τα µοιράζουν στους υποψηφίους, οι οποίοι µπορούν να ξεκινήσουν να γράφουν. Τρεις ώρες µετά όλα έχουν τελειώσει. Από το εξεταστικό κέντρο πρέπει να αποχωρήσει και ο τελευταίος εξεταζόµενος.