*Του Μικέλη Σωτ. Χατζηγάκη (Facebook: Mikelis Chatzigakis)
Ποια θα είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ; Αυτό το ερώτημα προσπαθούν να απαντήσουν εδώ και κάποιες εβδομάδες πολλοί πολιτικοί αναλυτές στις ΗΠΑ. Όπως αναφέρει ο Φάριντ Ζακάρια, κορυφαίος δημοσιογράφος του CNN και πρώην διευθυντής του Newsweek, ο Τραμπ δεν προέρχεται από κάποια συγκεκριμένη σχολή σκέψης της Αμερικανικής διπλωματίας, όπως οι προηγούμενοι πρόεδροι. Συνεπώς, η εξωτερική πολιτική είναι σε κάποιο βαθμό αχαρτογράφητα ύδατα και διαμορφώνεται ακόμα και σήμερα. Όμως, όσο περνάει ο καιρός γίνονται ευκρινείς οι βασικοί πυλώνες πάνω στους οποίους θα στηρίξει την πολιτική του.
Αλλά, ας ξεκινήσουμε με μια μικρή ιστορική αναδρομή. Από το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου μέχρι την πτώση του Κομμουνισμού η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ καθορίστηκε από το δόγμα του Τρούμαν: δηλαδή την πολιτική της ανάσχεσης (containment) σύμφωνα με τον ορισμό του Κέναν αλλά και την αμυντική και οικονομική στήριξη της Ευρώπης με την ίδρυση του ΝΑΤΟ και το σχέδιο Μάρσαλ. Μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου το ’89 άρχισε να προβάλλει η εποχή της παγκοσμιοποίησης με την «Συναίνεση της Ουάσιγκτον» (Washington Consensus) και την συνθήκη του Μάαστριχτ, οι οποίες προώθησαν τον νέο δημοκρατικό καπιταλισμό στον κόσμο και μέσω αυτού την ενίσχυση των Αμερικανικών (και εν γένει δυτικών) ιδεών και συμφερόντων.
Το «Δόγμα Τραμπ» ενδεχομένως να σημάνει το τέλος της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης καθώς έχει ως κύρια χαρακτηριστικά τον απομονωτισμό, τον οικονομικό προστατευτισμό και τον εθνικισμό. Ήδη το γεγονός ότι διακηρύσσετε η υποβάθμιση του ρόλου του ΝΑΤΟ και ο νέος πρόεδρος σχολιάζει τον ΟΗΕ ως μια «λέσχη να συναντιέται ο κόσμος για να μιλάει και να περνάει καλά» σηματοδοτεί την ριζικά διαφορετική του αντίληψη για τους θεμελιώδεις θεσμούς της παγκόσμιας τάξης. Ο Ντόναλντ Τραμπ προτάσσει (σύμφωνα με τις διακηρύξεις του) την ανάγκη μεμονωμένων συμφωνιών με άλλα κράτη, στα πρότυπα που κινήθηκε και στην επιχειρηματική του καριέρα (άλλωστε θεωρείται ένας επιτυχημένος dealmaker), που θα έχουν άμεσα (και μάλλον βραχυπρόθεσμα) και χειροπιαστά οφέλη για τις ΗΠΑ. Οι βασικές στοχεύσεις της πολιτικής του θα είναι με γνώμονα τα Αμερικανικά συμφέροντα (κυρίως τα οικονομικά) και με πολύ μικρό ως ανύπαρκτο ενδιαφέρον για το παγκόσμιο κοινό καλό.
Σύμφωνα με το κορυφαίο Βρετανικό think tank, Chatnam House, η εξωτερική πολιτική του θα καθοδηγηθεί από την διατήρηση και ενίσχυση του Αμερικανικού οικονομικού πλεονεκτήματος στην παγκόσμια σκακιέρα. Η επιλογή του νέου υπουργού εξωτερικών, Ρεξ Τάιλερσον, διακεκριμένου παράγοντα του επιχειρηματικού κατεστημένου των ΗΠΑ, ενισχύει την παραπάνω πρόβλεψη. Σε αυτό το πλαίσιο, όπως υποστηρίζει το Chatnam House, είναι πολύ πιθανό η Κυβέρνηση Τραμπ να «παραβλέψει Κινεζικές ή Ρωσικές παραβιάσεις των διεθνών κανόνων ή ακόμα και την κυριαρχία άλλων ανεξάρτητων κρατών αν θεωρήσει ότι μπορεί να καρπωθεί οικονομικά οφέλη από μια ενδεχόμενη συναλλαγή μαζί τους.» Συνεπώς, η αναβάθμιση του οικονομικού στοιχείου έναντι του στοιχείου της ασφάλειας (που ήταν η πρώτιστη προτεραιότητα μέχρι σήμερα), και η υιοθέτησης μιας «Μερκαντιλικής προσέγγισης» στην διεθνή πολιτική θα επηρεάσει την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ καθώς και τις σχέσεις της υπερδύναμης με πολλούς από τους μέχρι σήμερα συνεταίρους της.
*Ο Μικέλης Χατζηγάκης είναι οικονομολόγος – πολιτικός επιστήμων (LSE, Tufts). Σήμερα είναι μεταπτυχιακός φοιτητής στην σχολή Κέννετυ του Χάρβαρντ