Όταν τα Υπόγεια Ρεύματα έγραφαν αυτό το υπέροχο τραγούδι, γνώριζαν εκ των προτέρων ότι η ασημένια σφήκα είναι κατάρα κι όχι ευλογία, ιδίως για τη ζωή των νέων. Κι όμως για εκείνους όλα μεταμορφώνονται και χαρακτηριστική είναι η δήλωση τους σε συνέντευξη πως ασημένια σφήκα είναι πλέον «η ορμή και η χαρά».
Γύρισε το βλέμμα σου παντού. Όπου θες. Δες, άκου, σκέψου. Τι παρατηρείς; Παντού ασημένιες σφήκες. Για να γίνω πιο κατανοητός ασημένια σφήκα στη γλώσσα των τοξικομανών είναι η βελόνα της σύριγγας. Όντως κατάρα. Σκοτάδι στο φως. Ψέμα στην αλήθεια. Ασχήμια στην ομορφιά. Ομορφιά εικόνων που απλά αλλοιώνουν το χάρισμα τους και καταδικάζοντας τη ζωή τους, πεθαίνουν πριν γεννηθούν. Έτσι κάνει η ασημένια σφήκα. «Σ’ αρπάζει από τα μαλλιά η ασημένια σφήκα βραδιές, βραδιές και σε τινάζει πάνω» όπως λέει και το τραγούδι. Οτιδήποτε πιο διαβρωτικό που οδηγεί αναπόφευκτα στην εξαθλίωση και στον ύπνο της ψυχής. Γιατί εκτός από την ανημπορία του σώματος και των κινήσεων, πονάει και η ψυχή, νοσεί και «νεκρώνεται» πνευματικά.
Ξέρετε πόσες ασημένιες σφήκες πασχίζουν να τρυπήσουν την ψυχή του ανθρώπου; Άλλοτε καλούνται ναρκωτικά, άλλοτε, αμαρτίες, άλλοτε πάθη. Πάντως η ένταση τους και η εμμονή τους, σαν ψυχωτική ενδόμυχη εκδήλωση εξωτερικεύει μία συνειδησιακή πόρωση. Πώρωση που βλέπει παντού εχθρούς, αμαρτωλούς, άδικους και κακούς. Ένας εαυτός που με λύπη δικαιολογεί την νόσο του, αρνούμενος να αναστήσει την αγάπη την οποία σκότωσε μαζί με τον Θεό κατά την εύστοχη ρήση του μεγάλου φιλοσόφου Nietzsche. Η σύνολη ύπαρξη σου δεν χωράει στη χώρα της αυτογνωσιακής συνείδησης και διάκρισης, αλλά αντίθετα εχθρεύεται με μίσος και κακία κάθε άλλον που είναι εχθρός κι όχι αδελφός. Εξάλλου το να είναι αδελφός ο άλλος γίνεται ολοένα και περισσότερο «ξένο» στους εκκλησιαστικούς χώρους όπου ο Χριστός ξανασταυρώνεται. Και μαζί ο άλλος. Αλλά περισσότερο ο εαυτός μου. Κι αν ο Ιγνάτιος Θεοφόρος ομολόγησε πως «ο εμός έρως εσταύρωται», ο έρωτας για κάθε τι που αναδύει δυσωδία πνευματικής διάβρωσης πότε θα ξεθωριάσει;
Έτσι λοιπόν για όσα συμβαίνουν στη ζωή, δεν φταίνε πάντα οι άλλοι. Τραγικότητα είναι να συνομολογήσεις κι εσύ μαζί με τον Sartreπως «κόλαση είναι οι άλλοι». Κι αν έχεις φτάσει στο σημείο να βλέπεις παντού σκιές που πιστεύεις ότι σε απειλούν και πως οι αμαρτίες και τα πάθη προέρχονται από τους άλλους, τότε λυπάμαι γιατί η ασημένια σφήκα της εκμηδενιστικής σου κίνησης σε τρυπάει ολοένα και περισσότερο. Ούτε πάλι ο εωσφόρος φταίει για όλα. Η ίαση της ψυχής είναι θέμα προσωπικό. Είναι κατάσταση αργής και διακριτικής εγχειρητικής προσπάθειας που με αυτογνωσία μόνο και πόθο για πνευματική ανάσα από τα αδιέξοδα της κάθε σφήκας, πρέπει να γίνει.
Αν η ψυχή παρεκτρέπεται από την κίνηση της προς τη δημιουργική τελείωση, είναι αυτονόητο ότι αυτή η εκτροπή αφορά τη φύση της. Και αν μπορούσε θα αναφωνούσε μαζί με τα Υπόγεια Ρεύματα «κορμί που σχίζεται στα δυο στα βράχια του αοράτου μνήμες θολές και μια γλυκιά λήθη της λησμονιάς». Και τότε όχι μόνο έχει νοσήσει, αλλά ζει την παρά φύσιν ζωή και ζει στην κακότητα. Απόρροια είναι να «κακούται δε η ψυχή παρεκτρεπομένη του κατά φύσιν» κατά τον Ιωσήφ Βρυένιο. Στην άλογη συμπεριφορά δεν βάζεις λογική. Στην κακία δεν βάζεις αγάπη. Όταν η κατάσταση έχει εγκληματιστεί στην αποξένωση της διάνοιας στο έρεβος της απολυτότητας και της άρνησης, τότε η αγάπη σταυρώνεται χωρίς να αναστηθεί. Κι αυτό είναι επιλογή. Ελεύθερη επιλογή.
Από την άλλη η προσέγγιση των φθοροποιών παθών αν γίνει με επιθετική μανία, το μόνο που μπορεί ο άνθρωπος να καταφέρει είναι να αυξήσει τη δυναμική της έντασης τους. Τα πάθη δεν καταπολεμούνται. Εκκεντρίζονται και μεταμορφώνονται. Κάτι σαν την ελληνική φιλοσοφία που η θεολογία της ορθόδοξης ανατολής δεν κατήργησε ποτέ, αλλά έντυσε με ήθος χριστιανικό, ανέδειξε το βάθος της και τον πλούτο της. Οι ασημένιες σφήκες δεν σκοτώνονται στον αέρα, αλλά ήσυχα, διακριτικά με αγάπη, με επιμονή αγάπης και πάνω από όλα στον έσω εαυτό. Σαν ήσυχη και μυστική εργασία στο εργαστήρι της ψυχής που μέσα του κρύβει τη φυσική συνείδηση κατά τον Απόστολο Παύλο και η οποία έχει την ικανότητα να ξυπνήσει ή να κοιμίσει πνευματικά την ψυχή.
Τα πάθη δεν καταπολεμούνται. Δεν είναι ένας εχθρός που πρέπει να καταπολεμηθεί με μανία. Οι αισθήσεις δεν καταργούνται, ούτε εξαφανίζονται. Αντίθετα στο χώρο της ορθόδοξης θεολογίας γίνεται λόγος για «καθαγνισμό» των αισθήσεων σύμφωνα με τον γέροντα Ιωσήφ Ησυχαστή και «αιχμαλωτισμός τους από το ωραίο». Είναι υποκρισία η παραδοχή της εξόντωσης των παθών. Και βέβαια αυτό το «πρέπει» αρέσκεται με επιβλητικό τρόπο να ερωτοτροπεί εωσφορικά με τις ζωές των ανθρώπων και να τις καθηλώνει σε μία νομοκανονική πρόσληψη της ζωής αυτοδικαιωτικής φύσεως. Δεν χωράει στην κενωτική κι αγαπητική χώρα της εκκλησίας, αλλά στις αχώρητες σκέψεις όσων δίκασαν τις ζωές των άλλων και μαζί και τη δική τους. Οι Πατέρες της εκκλησίας δεν συνιστούν τον κατά μέτωπο αγώνα εναντίον των λογισμών. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα που χρησιμοποιεί ο όσιος Ιωάννης της Κλίμακος, λέγοντας πως όποιος προσπαθεί να παλέψει εναντίον του δαίμονος της βλασφημίας, μ’ αυτό τον τρόπο μοιάζει μ’ εκείνον που επιχειρεί να συλλάβει την αστραπή με τα χέρια του.
Τα πάθη είναι η ευεργετικότερη αφετηρία εκκεντρισμού στη ζωή της θείας χάριτος. Όποιος «αντικρίζει» την ασχήμια των λογισμών και γεύεται την πίκρα των παθών, όποιος συνήθισε να ποτίζει τη ζωή του στο αίμα της πνευματικής απώλειας, γεύεται τη μυρσίνη της αναστάσιμης ευλογίας ως ηδονή ευχαριστιακής μετοχής στο Σώμα και στο Αίμα του Θεανθρώπου. Το πάθος γίνεται ευλογία. Η ασχήμια ωραιότητα. Και η πτώση ανάσταση. Κι όλα αυτά ενυπάρχουν στην ανθρώπινη ζωή όχι λόγω φθαρτών προσπαθειών, αλλά χάριν ελέους.
Όταν όλα εκκεντρίζονται ευχαριστιακά στη χάρη των ιερών μυστηρίων, όταν η ζωή είναι ζωή απάθειας και σιωπής με την έννοια της πατερικής φιλοσοφίας, όλα γίνονται Χριστός. Οι ασημένιες σφήκες αποδυναμώνονται και ο πόθος σου είναι να ζεις τον παράδεισο. Μία άλλη αίσθηση όπως έχει σημειώσει ο π. Ιουστίνος Πόποβιτς, «αίσθηση του Θεού, αίσθηση ανακραθείσα μετά του Θεού και πληρωθείσα υπό του Θεού Λόγου∙ λογοποιημένη, χριστοποιημένη, θεανθρωποποιημένη αίσθηση».
Ηρακλής Αθ. Φίλιος
([email protected])