Iωάννης Ξηρός: Εθνική συνείδηση και γλώσσα

Το παρόν σημείωμα αποτελεί συνέχεια της προβληματικής που ανέκυψε σε χρόνο ανύποπτο στον δημόσιο διάλογο σχετικά με το μάθημα της Ιστορίας στα σχολεία και την σχέση του με την διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης. Ο γράφων σε προηγούμενο σημείωμά του είχε τονίσει την σημασία της γνώσης της Ιστορίας όλων των ευρωπαϊκών λαών και την αποφυγή του εθνοκεντρισμού, όπως επίσης και την σημασία της αντικειμενικής παρουσίασης στους μαθητές όλων των επιτυχιών-νικών και αποτυχιών-σφαλμάτων του Ελληνισμού στο διάβα του χρόνου, ούτως ώστε οι ελληνόπαιδες να αισθάνονται εθνική υπερηφάνεια για τα πρώτα, στοιχείο απολύτως απαραίτητο για την διαμόρφωση εθνικής συνείδησης και να αποφεύγουν τα δεύτερα, αφού πρώτα τα μελετήσουν ενδελεχώς για να δουν τι πήγε λάθος.
Η εθνική μας γλώσσα όμως είναι κάτι άλλο. Η ελληνική γλώσσα δεν είναι τυχαίο φαινόμενο στην ανθρωπότητα και η σημασία της για την ανάπτυξη της σκέψης υπήρξε καθοριστική για την ίδια την ανθρώπινη σκέψη και όχι το αντίστροφο. Εννοώ οτι λίγες υπάρχουν στον κόσμο γλώσσες ικανές με την πλαστικότητα, την ευαισθησία και το πνευματικό τους βάθος να νοηματοδοτήσουν έννοιες και στην κορυφή αυτών των γλωσσών ίσταται η ελληνική. Λέξεις που περιέχουν έννοιες πέρασαν με την απαραίτητη βεβαίως παραλλαγή σε όλες τις ευρωπαΪκές γλώσσες, μηδέ των σλαβικών εξαιρουμένων, εμπλουτίζοντας τις γλώσσες με ακαδημαΪκότητα, ενώ η λατινική παρέμεινε μια γλώσσα κυρίως χρηστική.
Η σημασία της ελληνικής αναγνωρίζεται διεθνώς και όσοι ξένοι πολιτικοί ηγέτες ή ακαδημαΪκοί αναφέρονται στην Ελλάδα μας λένε οτι για την γλώσσα μας κυρίως πρέπει να αισθανόμαστε υπερήφανοι.
Η ελληνική γλώσσα υπέστη πολλές επιθέσεις και προσβολές από ξένες γλώσσες, ομιλούμενες από κατακτητές Ρωμαίους, Φράγκους και Τούρκους ή πληθυσμούς που σε κάποιες φάσεις της Ιστορίας μας εγκαταστάθηκαν ειρηνικά, όπως οι Σλάβοι και οι Αλβανοί. Η παραφθορά πολλών λέξεων και η στρέβλωση της σημασίας των, όπως και η αυτούσια εισαγωγή λέξεων ξενικών ήταν το φυσικό επακόλουθο της συμβίωσης άλλων λαών με τον ελληνικό. Ομως η αλήθεια δεν άλλαξε ποτέ. Η γνώση της ελληνικής γλώσσας ήταν απαραίτητο διαβατήριο για την είσοδο στον πολιτισμό για αμέτρητους αιώνες και δια της ελληνικής οι ξένοι εξελληνίστηκαν, όπως οι Ιταλοί, Γάλλοι, Σλάβοι και Αλβανοί παραδέχονται και αν δεν υπήρχε το αξεπέραστο εμπόδιο της θρησκείας, μην αμφιβάλλετε, και οι φίλοι μας οι Τούρκοι από τις στέπες ελληνικά θα μιλούσαν, όπως ελληνικά μίλησαν οι πανίσχυροι Ρωμαίοι σε όλη την Ανατολή, αιώνες πριν από αυτούς. Κατόπιν αυτών, οφείλουμε να παραδεχθούμε οτι στην γλώσσα μας εμείς οι Ελληνες οφείλουμε πολύ περισσότερα από όσα οφείλουμε στα όπλα μας. Στα όπλα οι Ελληνες δεν τα πήγαν πάντα καλά. Στην γλώσσα τους όμως οφείλουν όχι μόνον το ημέρωμα ή και την αφομοίωση των εχθρών τους, αλλά και το ισχυρότερο κίνητρο λαών φιλικών να σπεύσουν σε βοήθειά μας σε στιγμές κινδύνου(γιατί νομίζετε έγινε η Ναυμαχία του Ναυαρίνου;).
Η γλώσσα δίνει σε κάθε άνθρωπο το αίσθημα της πατρίδας και του” ανήκειν κάπου”. Η γλωσσική ευαισθησία είναι όχι μόνον παράγων εθνικής συνείδησης, αλλά και χρέος απέναντί της. Ο σεβασμός και η διατήρηση της γλώσσας είναι πατριωτισμός και αυτό πρέπει να είναι το πρώτο που θα πρέπει να μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο από δασκάλους και καθηγητές, οι οποίοι θα πρέπει να δίνουν  την ψυχή τους  στην ορθή διδασκαλία της, ασχέτως του αντικειμένου του μαθήματός των. Η ελληνική λογοτεχνία, η ελληνική ποίηση, η αρχαία ελληνική (λέξη προς λέξη και όχι μόνον ως νόημα) όσο κοπιαστικό έργο και αν είναι για καθηγητές και μαθητές και όσες αντιδράσεις προκληθούν από δυνάμεις της αδράνειας (λέγε με καθηγητικός συνδικαλισμός) πρέπει να επανέλθουν.
Και κάτι τελευταίο (αν και όχι έσχατο). Οργή καταλαμβάνει την ψυχή μου με την επέλαση των ξένων λέξεων, ιδίως αγγλικών στην γλώσσα μας.
Η ξενομανία, φαινόμενο έντονο από την δεκαετία ’60 και η επέλαση των αγγλικών οδήγησε πολλούς Ελληνες να εμφυτεύσουν πολλές αγγλικές λέξεις στην καθομιλουμένη. Σε πολλές περιπτώσεις κάποιες έννοιες δεν γίνονται κατανοητές από τους νέους αν δεν τις εκφέρει κανείς στα αγγλικά. Αυτό είναι κατάπτωση, ντροπή, εθνικό αίσχος και αποτυχία του εκπαιδευτικού συστήματος με την συνέργεια των μέσων ενημέρωσης, ιδιαίτερα των ηλεκτρονικών. Αυτός που χρησιμοποιεί αγγλικά στην ομιλία του δεν γνωρίζει ούτε αγγλικά, ούτε ελληνικά, στην πραγματικότητα είναι αγράμματος χωρίς να το συνειδητοποιεί. Η Ακαδημία Αθηνών οφείλει να κηρύξει σταυροφορία για την σωτηρία της ελληνικής γλώσσας.
Ο γράφων ζητά την επαναφορά του πολυτονικού και της απλής καθαρεύουσας στην εκπαίδευση και στον έντυπο Τύπο. Ζητά περισσότερη λογοτεχνία στα σχολεία και πλήρη επαναφορά των αρχαίων ελληνικών με ανάλυση του κειμένου κατά λέξη και όχι με την απλή αναζήτηση νοήματος, όπως γίνεται τώρα. Τα αρχαία ελληνικά, πιστέψτε με, είναι παράγων απαραίτητος όχι μόνον για την μόρφωση, αλλά και για την διάπλαση καλού χαρακτήρα των ανθρώπων. Γνωρίζω οτι για τα σημερινά ελληνικά δεδομένα ζητάω πολλά, πλην όμως πόσα αξίζει τον κόπο να κάνουμε προκειμένου να σωθεί η γλώσσα μας;
Ιωάννης Ξηρός