Θεσσαλονίκη! Κρύβει μέσα της χίλιες εικόνες, μυρωδιές, γεύσεις, ήχους αλλά και ανθρώπους… ρωμαϊκά, Βυζαντινά, Οθωμανικά και σύγχρονα μνημεία-σύμβολα που μαρτυρούν το DNA μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας, η οποία συμπληρώνεται ιδανικά από τον φοιτητόκοσμο.
Τη γεύση της θελήσαμε να γευτούμε, τη μυρωδιά της να οσμιστούμε, τους ήχους της να αφουγκραστούμε, την ιστορία της θελήσαμε να γνωρίσουμε, όλοι εμείς οι μαθητές της Β’ τάξης, που το πρωινό της Πέμπτης 3 Απριλίου 2014, συγκεντρωμένοι στον αύλειο χώρο του σχολείου μας και συνοδευόμενοι από την διευθύντριά μας κα Ηλιάδη Αμαλία, τις καθηγήτριές μας κα Μαυρομμάτη Ειρήνη και κα Μπανάσιου Ευαγγελία, κατευθυνθήκαμε προς τον βορρά για να βιώσουμε από κοντά τους κτύπους της «Νύμφης του Θερμαϊκού».
Η διαδρομή μας γεμάτη από μαγευτικά τοπία του θεσσαλικού κάμπου και της παραθαλάσσιας ανατολικής Μακεδονίας ήταν ευχάριστη και η άφιξή μας στη Θεσσαλονίκη είχε επιτέλους γίνει πραγματικότητα.
Διασχίζοντας τον πολυσύχναστο δρόμο της Εγνατίας οδού κατευθυνθήκαμε προς το μακεδονικό μουσείο σύγχρονης τέχνης όπου και πραγματοποιήσαμε εκπαιδευτική επίσκεψη-ξενάγηση στο χώρο του μουσείου. Η βιωματική συμμετοχή μας στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Δημιουργώντας με ευτελή υλικά» μας μύησε στη «φτωχή τέχνη» (arte povera) με ιταλική καταγωγή. Το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης είναι ένα από τα τρία μουσεία σύγχρονης τέχνης στη Θεσσαλονίκη. Καλύπτει όλους τους τομείς της σύγχρονης τέχνης. Ιδρύθηκε το 1979 μετά από δωρεά 47 έργων τέχνης του συλλέκτη Αλεξάνδρου Ιόλα. Μετά από άλλες δωρεές το μουσείο στεγάζει σήμερα 2000 έργα τέχνης. Το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης βρίσκεται εντός του χώρου της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, στα όρια του εμπορικού κέντρου της πόλης.
Γοητευμένοι από τα υπέροχα έργα τέχνης που αντίκρισαν τα μάτια μας πήραμε τον ανηφορικό δρόμο για την ιστορική Άνω Πόλη επιθυμώντας μια πανοραμική ξενάγηση σ΄αυτή. Το κάστρα και τα τείχη στη Θεσσαλονίκη είναι δημιουργήματα προγενέστερων εποχών, καθώς ήταν απαραίτητα για την οχύρωση της πόλης και η δημιουργία τους υπολογίζεται κατά την ίδρυσή της. Τα κάστρα πήραν την οριστική τους μορφή κατά την εποχή του Μ. Θεοδοσίου (379 – 395). Στο ψηλότερο τμήμα της Θεσσαλονίκης από τα αρχαία χρόνια, κατά την οχύρωση της πόλης, δημιουργήθηκε η Ακρόπολη, δεύτερη βαθμίδα οχυρού χώρου, στον οποίο θα κατέφευγε ο πληθυσμός σε περίπτωση κατάληψης της πόλης από επιδρομείς. Εκεί τα κάστρα είναι ψηλά και οι πύργοι πυκνοί. Από τους εφτά πύργους του φρουρίου ο μεσαίος της εισόδου είναι έργο των Τούρκων, του 1431. Χτίστηκε αμέσως μετά την άλωση της πόλης (1430) από κάποιον Τσαούς μπέη. Είναι ο πύργος του Γεντί Κουλέ, ο οποίος έδωσε το όνομά του σε όλο το φρουριακό συγκρότημα. Το Επταπύργιο ως το 1989 χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή. Κατά τα τελευταία χρόνια στο φρούριο πραγματοποιούνται πολλές επισκευές, αναστηλώσεις, αναπλάσεις, δημιουργούνται χώροι για μουσεία, άλλοι για πολιτιστικές εκδηλώσεις κτλ.
Η επόμενη επίσκεψή μας στη Μονή Βλατάδων επιβεβαιώνει απόλυτα το γεγονός ότι η Γή που πατούσαμε εμείς οι μαθητές εκείνη τη στιγμή είναι Γη ανεκτίμητης ιστορικής αξίας αφού πάνω της είναι κτισμένο το παλαιότατο αυτό βυζαντινό μοναστήρι. Η Μονή Βλατάδων ή Βλαταίων, βρίσκεται κοντά στην πύλη που οδηγεί στην Ακρόπολη και περιβάλλεται σήμερα από σύγχρονα κτίρια του πατριαρχικού ιδρύματος Πατερικών μελετών. Είναι το μοναδικό σε λειτουργία βυζαντινό μοναστήρι της Θεσσαλονίκης. Ιδρύθηκε από το μητροπολίτη της Θεσσαλονίκης Δωρόθεο Βλατή, στο διάστημα 1351-1371 μ.χ Είναι γνωστό επίσης και σαν Τσαούς μοναστήρι και η ονομασία του αυτή οφείλεται, κατά μία εκδοχή, στον Τσαούς μπέη, διοικητή της Θεσσαλονίκης, ο οποίος το 1431 επισκεύασε τον πύργο της εισόδου του Επταπυργίου. Η εκκλησία αυτή είναι το σημείο στο οποίο δίδαξε ο Απόστολος Παύλος τους Θεσσαλονικείς.
Το σούρουπο είχε απλώσει σιγά-σιγά τα γκρίζα του πέπλα πάνω από τον ουρανό της Θεσσαλονίκης και η τακτοποίησή μας στο ξενοδοχείο αναγκαία ύστερα από μία τόσο κοπιαστική αλλά συνάμα εκπαιδευτική, αποδοτική και μεστή ημέρα. Ολιγόωρη ξεκούραση και σύντομη βραδινή εξόρμηση στα πασίγνωστα Λαδάδικα της Θεσσαλονίκης. Ακολουθώντας λοιπόν τον πιο εμπορικό δρόμο της Θεσσαλονίκης την Λεωφόρο Τσιμισκή, αμέσως μετά την Πλατεία Ελευθερίας θα συναντήσουμε τα πασίγνωστα Λαδάδικα. Μια όμορφη ιστορική περιοχή, ειδικά διαμορφωμένη μόνο για πεζούς, η οποία αποτελεί αγαπημένο προορισμό, τόσο για τους ντόπιους και τους επισκέπτες όσο και για την μοναδική φοιτητική κοινότητα της πόλης.
Τα Λαδάδικα είναι ένα από τα πιο καυτά σημεία της πόλης όσον αφορά την διασκέδαση! Τα πολύχρωμα ιστορικά και νεοκλασικά διατηρητέα κτίρια αποπνέουν το πνεύμα και τον χαρακτήρα της παλιάς Θεσσαλονίκης, ενώ απέχουν μόλις πέντε λεπτά μακριά από την Πλατεία Αριστοτέλους για όσους προτιμούν το περπάτημα. Πρόκειται ουσιαστικά για μια μίξη του παλιού με το νέο, της παράδοσης με το σήμερα. Ως τα μέσα της δεκαετίας του ’70 η περιοχή είχε σχεδόν εγκαταλειφθεί, όταν το 1985 ανακηρύχθηκε διατηρητέα από το Υπουργείο Πολιτισμού, απαγορεύοντας έτσι την περαιτέρω ανοικοδόμησή της προκειμένου να διαφυλαχθεί η μοναδική αρχιτεκτονική κληρονομιά και ο χαρακτήρας της. Ύστερα από αυτό τα Λαδάδικα επανήλθαν σύντομα στην ζωή, όταν πολλές μικρές ταβέρνες, μπαρ και ρεστοράν άνοιξαν καταλαμβάνοντας τα κάποτε παρατημένα κτίρια που στις μέρες μας πλέον έχουν, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, υπέροχα αναπαλαιωθεί και διατηρηθεί.
Η επόμενη μέρα, Παρασκευή 4 Απριλίου βρίσκει όλη μας την ομάδα ξεκούραστη και έτοιμη για νέες εμπειρίες. Πραγματοποιήσαμε επιτόπιες εκπαιδευτικές επισκέψεις στα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία του ιστορικού κέντρου!
Μείναμε άφωνοι από θαυμασμό για τον ναό της Παναγίας Αχειροποίητου που χτίστηκε μετά τη Σύνοδο της Εφέσου το 431 και ανακηρύχτηκε η Μαρία, ως Μητέρα του Θεού. Αυτό την καθιστά ως μία από τις παλαιότερες εκκλησίες του Ανατολικού Χριστιανισμού με συνεχή λειτουργία. Το όνομά της σημαίνει “Μητέρα των Θεών που οι εικόνες της δημιουργήθηκαν χωρίς να επέμβουν ανθρώπινα χέρια” και πιθανότατα αναφέρεται σε μία εικόνα της Μαρίας που πιστεύεται ότι την ζωγράφισαν άγγελοι. Τον 15ο αιώνα ο ναός της Παναγίας Αχειροποιήτου μετατράπηκε σε τζαμί, αφού η πόλη έγινε κομμάτι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και έγινε ξανά Χριστιανική εκκλησία μετά το 1913, όταν ο Ελληνικός στρατός απελευθέρωσε την πόλη.
Στη συνέχεια αισθανθήκαμε δέος και συγκίνηση για τoν βυζαντινής εποχής ναό της Αγίας Σοφίας, που είναι αφιερωμένος όχι σε άγιο αλλά στη Σοφία του Θεού. Οικοδομήθηκε τον 7ο αι. στα ερείπια παλαιότερου ναού., σε ρυθμό βασιλικής με τρούλο. Τουλάχιστον δύο ναοί προϋπήρχαν στο χώρο του σημερινού όπως αποδεικνύουν οι αρχαιολογικές ανασκαφές. Ο ναός από το 1585 μέχρι την απελευθέρωση της πόλεως από τον τουρκικό ζυγό το 1912 μετατράπηκε σε τζαμί και έπαθε πολλές καταστροφές ιδίως στον εσωτερικό του διάκοσμο. Έχει πολλές ομοιότητες με τον ομώνυμο ναό της Κωνσταντινούπολης. Ο ρυθμός του ναού σημαδεύει μια μεταβατική περίοδο από τη βασιλική με τρούλο σε σταυροειδή ναό με τρούλο. Έχει δηλαδή τον κυρίως ναό τετράγωνο αλλά με την προσθήκη του τρούλου παρουσιάζει το σύστημα της τρουλωτής εκκλησίας σε σχήμα σταυρού. Ο ναός της Αγίας Σοφίας διαθέτει ένα μεγάλο αριθμό από μωσαϊκά και τοιχογραφίες από την Βυζαντινή εποχή και ένα εκπληκτικό ιερό.
Η μετάβασή μας από το ναό της Αγίας Σοφίας στην αψίδα του Γαλερίου ήταν για όλους μας μια πρωτόγνωρη εμπειρία αφού είχαμε την ευκαιρία να διασχίσουμε την Εγνατία οδό παίρνοντας το ρόλο των Ρωμαίων στρατιωτών. Αντικρίζοντας την αψίδα του Γαλέριου νιώσαμε το μεγαλείο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας που το είχαμε γευτεί μόνο μέσα από τα βιβλία της ιστορίας. Η αψίδα του Γαλερίου, γνωστή και ως Καμάρα, είναι μαζί με το Λευκό Πύργο, το χαρακτηριστικότερο μνημείο της Θεσσαλονίκης, και βρίσκεται στην Εγνατία στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Η Καμάρα είναι κτίσμα της εποχής της Ρωμαϊκής «Τετραρχίας» (αρχές 4ου μΧ. αιώνα) και αποτελεί το δυτικό σκέλος μίας στεγασμένης στοάς, που σχηματιζόταν από αψίδες και τόξα. Κατασκευάστηκε προς τιμή του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Γαλέριου, όταν επέστρεψε νικητής στη Θεσσαλονίκη (περί το 306 μΧ.) μετά από πολέμους του κατά των Περσών. Η θριαμβική αυτή αψίδα ήταν τοποθετημένη κάθετα στην αρχαία Εγνατία, που διέσχιζε την πόλη και αποτελούσε μέρος του λεγόμενου Γαλεριανού συγκροτήματος (Ρωμαϊκά Ανάκτορα), που αναπτύσσονταν κύρια νοτιοδυτικότερα, στις σημερινές πλατείες Ναβαρίνου και Ιπποδρομίου.
Αφήνοντας πίσω μας το ιστορικότατο κέντρο της Θεσσαλονίκης επόμενος προορισμός μας η παράκτια περιοχή της Καλαμαριάς, δηλαδή η Νέα Κρήνη. Η επίσκεψή μας στο μουσείο φωτογραφίας «Καλεμκερή» μας έδωσε διαφωτιστικές γνώσεις σε θέματα που αφορούν την εξέλιξη της φωτογραφίας μέσα στο χρόνο. Η μέρα ηλιόλουστη-αν και το πολύ θερμό μεσημέρι είχε περάσει-και ένας περίπατος στην παραλία της περιοχής αγναντεύοντας το απέραντο γαλάζιο έδωσε ένα εξαίρετο τέλος στην εκδρομή μας αντάξιο των προσδοκιών μας.
Ο δρόμος της επιστροφής βαρύς, ατέλειωτος με όλες μας τις αισθήσεις απολύτως ικανοποιημένες και το σημαντικότερο όλοι οι εκπαιδευτικοί μας στόχοι σε πλήρη εκπλήρωση!!!
Ευαγγελίνα Κόκκα
Μαθήτρια Β’1 του 3ου Γυμνασίου Τρικάλων
.