Χρ. Λιάπης: Η μάσκα της λογικής, ο γατόπαρδος και το έγκλημα στα Γλυκά Νερά

Από την πρώτη στιγμή που άρχισαν να γίνονται γνωστές οι λεπτομέρειες τις φερόμενης «ληστείας» μετά φόνου στα Γλυκά Νερά, το δημοσιογραφικό ένστικτο αλλά και η ψηφιακή διαίσθηση της κοινής γνώμης, όπως αποτυπώθηκε στους σχολιασμούς στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, εστίασαν -παράλληλα με το ειδεχθές της δολοφονίας μιας εικοσάχρονης μητέρας δίπλα στο μωρό της- και στο αποτρόπαιο του απαγχονισμού του σκύλου του «ζευγαριού».

Αυτό δεν αποτελεί τυχαίο γεγονός, καθώς πολλές θεωρίες αλλά και ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν πως η βία εναντίον ζώων αποτελεί προπομπό της εκδήλωσης ανάλογων βίαιων συμπεριφορών κατά ανθρώπων. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η θανάτωση του σκύλου αποτέλεσε το στυγερό παρακολούθημα της συζυγοκτονίας, προκειμένου να σκηνοθετηθεί καλύτερα η αθωωτική πλεκτάνη της «ληστείας», αλλά και να εκτονωθεί πλήρως η εγκληματική ψυχοπαθητικότητα του δράστη.

Η απουσία ενσυναίσθησης (δηλαδή της ψυχολογικής ικανότητας κάποιου να μπαίνει στη θέση ενός άλλου ανθρώπου ή ζωντανού οργανισμού, κατανοώντας τα συναισθήματα ή τον πόνο που του προκαλεί) συνδέεται με συγκεκριμένες ψυχοπαθητικές διαταραχές, Η σκληρότητα απέναντι στα ζώα αποτελεί ένα από τα συστατικά της διαγνωστικής «Τριάδας του MacDonald», γνωστής και ως «Τριάδας της Ψυχοπαθητικότητας», μαζί με την πυρομανία και τη νυκτερινή ενούρηση. Η παρουσία στοιχείων αντικοινωνικής-ψυχοπαθητικής διαταραχής της προσωπικότητας κατά τα παιδικά χρόνια (και φυσικά στοιχείων που περιλαμβάνονται στην εν λόγω διαγνωστική τριάδα) αποτελεί προπομπό εμφάνισης ανάλογης διαταραχής και κατά την ενήλικο ζωή. Κατανοούμε, λοιπόν, την αναγκαιότητα της έγκαιρης επισήμανσης της «παιδικής» σκληρότητας απέναντι στα ζώα, ώστε να υπάρξει γρήγορη διάγνωση ενδεχόμενης (πρώιμης) διαταραχής προσωπικότητας και σχετική θεραπευτική / προληπτική παρέμβαση.

Ο καθηγητής μου στο Πανεπιστήμιο του Tufts, Nassir Ghaemi, ανέλυσε τον όρο της «ριζοσπαστικής ενσυναίσθησης» («radical empathy») στο Βιβλίο του «First Rate Madness», μαζί με τον «Αντίστροφο νόμο της λογικής» («The inverse Law of Sanity»). Από τον αντίστροφο, λοιπόν, αυτό, νόμο της λογικής, ας περάσουμε στη «Μάσκα της Λογικής», όπως τιτλοδότησε ο ψυχίατρος H.M. Cleckley το βιβλίο του, στο οποίο σημειώνει πως η ύπαρξη αμοραλιστικών συναισθηματικών ανταποκρίσεων αποτελεί το πιο σημαντικό ψυχοπαθητικό χαρακτηριστικό.

Σύμφωνα, μάλιστα, με τη μελέτη του Phillip S. Kavanagh, «Η σκοτεινή τριάδα και η σκληρότητα απέναντι στα ζώα: Σκοτεινές προσωπικότητες, σκοτεινές στάσεις και σκοτεινές συμπεριφορές», όσο περισσότερα από τα κριτήρια της εν λόγω τριάδας πληρούνται κατά την παιδική ηλικία, τόσο υψηλότερη είναι η πιθανότητα εκδήλωσης σκληρότητας και αρνητικής συμπεριφοράς απέναντι στα ζώα αλλά και απέναντι στους ανθρώπους και κατά την ενήλικη ζωή, εντός ενός ψυχοπαθητικού πλαισίου προσωπικότητας.

Βλέπουμε, λοιπόν, πως η κακομεταχείριση των ζώων αποτελεί διαγνωστικό κριτήριο για την αντικοινωνική – ψυχοπαθητική διαταραχή της προσωπικότητας, η οποία περιλαμβάνει επίσης, την απουσία ηθικής και ενσυναίσθησης για όσους ζωντανούς οργανισμούς υποφέρουν, κάτι που οδηγεί σε εγωιστικές και ναρκισσιστικές συμπεριφορές

Κλείνοντας, μιας και μιλάμε για ζώα, ο Λα Μπεντούζα στον «Γατόπαρδο» του, ο οποίος ήταν τετράποδος, όπως και το άτυχο σκυλάκι της ακόμη πιο άτυχης Καρολάιν, αναφέρει για τα δίποδα ζώα του ψυχοπαθητικού-ναρκισσιστικού φάσματος πως: «…δεν θα θελήσουν ποτέ να βελτιωθούν για τον εξής απλό λόγο: πιστεύουν ότι είναι τέλειοι. Η ματαιοδοξία τους είναι πιο ισχυρή από την εξαθλίωσή τους….»