Κ. Μηλιώτη ή όποιος άλλος είστε… καλησπέρα.
Απαντώ στις σκέψεις σας, μάλλον στη θεολογική σας γκρίνια όπως αυτή σημειώνεται επί του παρόντος θέματος.
Καλό θα ήταν να αναφερθείτε σε ό,τι με αφορά, στο πρόσωπο μου καθώς παρατηρώ πως σαν άλλη αλεπού, χρησιμοποιείτε λέξεις που ο ίδιος εξέφρασα σε κείμενο μου. Αντ’ αυτού τριγυρνάτε σαν την αλεπού στο παζάρι μήπως και σας δοθεί ο λόγος.
Αν παρευρεθήκατε στην ομιλία, τότε διαπιστώνω πως δεν είχατε το θάρρος να απαντήσετε ή ακόμη και να διαφωνήσετε ανοιχτά με τον κ. καθηγητή, εφόσον ο λόγος δινόταν ελεύθερα σε όλους. Γιατί δεν πήρατε το λόγο στο Μύλο Ματσόπουλου; Μήπως η αλεπού όταν το παζάρι δεν της δίνει την άνεση χώρου, τρυπώνει στην πόρτα της εξόδου για να τριγυρίσει σε άλλα μέρη που το κλίμα ίσως της ταιριάζει;
Παρατηρώ, έχοντας ισχυρή την αίσθηση, πως οι σκέψεις σας είναι μπερδεμένες. Ναι μεν αλλά, ίσως, αλλά, κι όταν, αλλά δεν είναι έτσι κ.ο.κ. Εστιάστε επιτέλους το λόγο σας εκεί που θέλετε. Γιατί στο κείμενο σας εναντιώνεστε (και μου αρέσει η διαφορετική θέση, σκέψη κ.ο.κ.) σε όσα ακούσατε αλλά παράλληλα το κείμενο σας θίγει θέματα που δεν έχουν καμία σχέση με τη βιβλιοπαρουσίαση.
Οι 70 συμπολίτες μας, των οποίων την κρίση πιστεύω δεν έχετε την άνεση να αμφισβητείτε, και θετικά ανταποκρίθηκαν στην ομιλία του Χρυσόστομου Σταμούλη αλλά και έμειναν ικανοποιημένοι από την προσέγγιση του, κάτι που δεν ικανοποιεί τον 70ο, δηλαδή εσάς. Βλέπετε πάντα υπάρχει η αλεπού της ιστορίας που δραπετεύει.
Μου κάνει εντύπωση γιατί εκείνο το όμορφο βράδυ σαν αλεπού κρυφτήκατε. Δείχνετε ότι παρακολουθήσατε την ομιλία αλλά όπου φύγει φύγει. Και που πήγατε; Μακριά από το παζάρι, μακριά από όσους διαλέγονται για να απομονωθείτε με ησυχία και να γκρινιάξετε πάλι θεολογικά χωρίς όμως, και επιμένω σ’ αυτό, να το πράξετε όταν δινόταν ο λόγος στους ακροατές κατά την παρουσίαση του βιβλίου. Και ακόμη περισσότερο, εμπλέκοντας άσχετα θέματα με τη βιβλιοπαρουσίαση στην έκθεση ιδεών σας. Ίσως τελικά το παζάρι να μην είναι ο φυσικός σας χώρος. Μην ανησυχείτε. Δεν μας εκφράζει όλους η δημόσια πλατεία. Δεν είναι αστοχία να μην βολεύεται κάποιος σε ένα χώρο ελεύθερης έκφρασης. Αστοχία είναι να φυγομαχεί από το χώρο αυτό, να κλείνεται στην κουφάλα ενός δέντρου και από εκεί να γράφει όσα δεν τόλμησε να υποστηρίξει.
Βλέπω γράφοντας αυτές τις σκέψεις ότι στο λόγο σας αρέσκεστε να εντυπωσιάσετε με πληθώρα λέξεων που έχετε την αίσθηση ότι θα πείσουν γι’ αυτό που θέλετε να εκφράσετε. Όμως, πιστέψτε με γλιστρώντας πάνω στις σειρές σας, ακόμη δεν είδα μία πρόταση, αλλά μία μιζέρια που καλύπτει με μυστήριο και ερωτήματα το πώς και γιατί του λόγου σας, ενός λόγου καταγγελτικού χωρίς αντιπροτάσεις. Ενός λόγου που ξυπνώντας σήμερα πιεζόταν να υπερασπιστεί με πάθος (όχι όμως με γοητεία -και ερωτικότητα λέξη που σας σκανδαλίζει-) όχι την εναντίωση του σε όσα άκουσε, αλλά αυτά που έπρεπε να σημειώσει (αποτοίχιση, εμπειρική θεολογία, αιρετικοί κ.ο.κ.), άσχετα δηλαδή θέματα με την παρουσίαση του βιβλίου.
Αναφέρεστε στον Ένα, προφανώς εννοώντας (ως Μελωδός..) την απουσία του Χριστού από τη βιβλιοπαρουσίαση που είναι το Α και το Ω. Επιτέλους, γίνετε πιο προσεκτικός σε όσα αναφέρθηκαν. Παρατηρήστε τον πίνακα του Grünewald, και προσέξτε το δάχτυλο του Ιωάννη του Προδρόμου που δείχνει τον Εσταυρωμένο, ως υπόμνηση στο καθήκον όσων αγαπούν τα θεολογικά γράμματα να έχουν ως αρχή και τέλος της σκέψης των τον Χριστό. Στην εκδήλωση τόσο ο καθηγητής, όσο κι εμείς ως ομιλητές παρευρεθήκαμε επειδή είμαστε ερωτευμένοι με τον Χριστό έως εκεί όπου θέλει πολλά κότσια (λαϊκιστί) για να Τον ακολουθήσεις.
Παραπονιέστε ότι δεν έγινε αναφορά στη θεολογία ως εμπειρία. Προφανώς η παρουσίαση αφορούσε το βιβλίο, το οποίο έχει μέσα του θεολογία (αν δεν το διαβάσετε πώς να γνωρίζετε;), αλλά όχι θεολογία ως εκφραζόμενη δογματική εμπειρία με όρους Συνόδων κ.ο.κ. Δεν ήταν εξάλλου αυτός ο σκοπός, μα ούτε και το θέμα της βιβλιοπαρουσίασης. Ευχαρίστως να βοηθήσω τη μνήμη σας, λέγοντας σας πως το βιβλίο δεν αφορούσε ένα ακραιφνώς θεολογικό θέμα όπως το πρόβλημα του κακού στη σκέψη του Γρηγορίου Νύσσης, το Περί Ενανθρωπήσεως του Μ. Αθανασίου, τα 150 Κεφάλαια του Γρηγορίου Παλαμά, τον Κατηχητικό Λόγο του Γρηγορίου Νύσσης. Δηλαδή πατερικά κείμενα με κατεξοχήν θεολογικό λόγο. Το θέμα μας δεν ήταν να αναζητήσουμε τις φιλοσοφικές επιρροές του Αρείου ή του Νεστορίου που διατύπωσαν αιρετικές διδασκαλίες στις Οικουμενικές Συνόδους.
Διαβάζω τη συνέχεια των σκέψεων σας και απορώ. Δεν έχετε αντιληφθεί ακόμη άραγε το θέμα της βιβλιοπαρουσίασης; Μάλιστα έχω την εντύπωση ότι άσχετα αν συμφωνείτε ή όχι, θα πείτε αυτό που θέλετε εσείς. Μάλλον αν τελικά ήρθατε (όπως φαίνεται) στην ομιλία, αγνοείτε ακόμη το λόγο συγκέντρωσης μας εκεί.
Δεν εναντιώθηκε κανείς στους εμπειρικούς θεολόγους, τους γέροντες και ασκητές που με ένα κομμάτι παξιμάδι φτάνουν στο Θεό! Αυτή είναι η ουσία της θεολογίας εξάλλου! Λέτε για διδαχές. Προφανώς εξακολουθείτε να αγνοείτε τα θέματα του βιβλίου. Οι άκτιστες ενέργειες που κάνετε λόγο, δεν ξέρω πως «έπρεπε να κολλήσουν» με την παρουσίαση. Εξακολουθείτε σε κάθε σειρά να εμμένετε σκανδαλωδώς σε όσα γνωρίζετε, να εντυπωσιάσετε τους αναγνώστες, να θέλετε να περάσετε αυτό που επιθυμούσατε διακαώς να ακούσετε, άσχετα αν είχε κάποια σχέση με τα θέματα και το ύφος του βιβλίου.
Βλέπω στη συνέχει των σκέψεων σας και του λόγου σας πως τελικά γνωρίζετε άριστα τα όσα ειπώθηκαν στην εκδήλωση, αλλά πιστέψτε με. Κουράζει ο μονότονος σας λόγος. Είναι σαν έναν παντρεμένο που συνεχώς γκρινιάζει τη γυναίκα του, αγνοώντας την ομορφιά της ζωής! Και σαν να διαμαρτύρονται ακτιβιστές της Greenpeace για τη μεσογειακή φώκια, έχοντας κλείσει την Fifth Avenue, ενώ εσείς στην απέναντι πλευρά του δρόμου διαμαρτύρεστε για τον Πάπα. Αδυνατώ να θρηνήσω την απώλεια της κρυμμένης ωραιότητας των θεολογικών πραγμάτων και το καταγγελτικό σας παραλήρημα. Προτιμώ να σκάβω, να ανακαλύπτομαι, να εμπνέομαι.
Πριν όμως κλείσω, διερωτηθείτε: Για ποιο λόγο γράψατε αυτό το κειμενάκι; Για να διαφωνήσετε με τα λεγόμενα του καθηγητή; Γιατί μετανιώσατε που δεν πήρατε το λόγο εκείνο το βράδυ; Για να μας αναλύσετε στο επόμενο μέρος σας την επιρροή του De Trinitate του Γρηγορίου Παλαμά (περί Αγίου Πνεύματος) από τις Εννεάδες του Πλωτίνου; Για να διαφημίσετε την «αποτείχιση»; Συμφωνείτε κι εσείς με τη μη μνημόνευση του Επισκόπου σας; Ο 15ος Κανόνας της Πρωτοδευτέρας Συνόδου που επικαλείστε με τόσο πάθος, πράγματι ισχύει. Το ποιος είναι αιρετικός ή όχι το αποφασίζει όμως η ΣΥΝΟΔΟΣ. Στην Εκκλησία έχουμε ΣΥΝΟΔΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΑΝΤΙΛΗΦΘΗΤΕ ΤΟ. ΔΕΝ έχετε ΚΑΝΕΝΑ δικαίωμα 5-10 διαμαρτυρόμενοι να αποφασίζετε για όλη την Εκκλησία, ερήμην του σώματος της, πιστεύοντας ότι κατέχετε την αλήθεια. Η Εκκλησία αποφαίνεται ΣΥΝΟΔΙΚΩΣ, εν συνόλω και όχι εν ατόμω. Κάθε άλλη φωνή βάζει τον εαυτό της, εκτός της Εκκλησίας. Όπως πολύ ωραία λέει ο Χρυσόστομος Σταμούλης, «αυτοί που θέλουν να καταλάβουν θα καταλάβουν, τους άλλους θα τους ξεπεράσει η εποχή».
Τελικά μετά την παρουσίαση του βιβλίου αρχίζω να εμπεδώνω πιο συνειδητά πως η Εκκλησία ποτέ δεν ήταν η αλεπού της ιστορίας. Και πως η αλεπού, ήρθε, άκουσε και φυγομάχησε. Πριν αλέκτωρ λαλήσει…
Υ.Γ.: Αδυνατώντας να παρακολουθήσω τη σκέψη σας, και μη επανερχόμενος σ’ αυτή, καλή Ανάσταση!
Ηρακλής Φίλιος
Βαλκανιολόγος, Θεολόγος