Σταύρος Φαλαγκάρας : Ο ανόητος Ελληνοτουρκικός Πόλεμος του 1897

Πριν από 120 χρόνια, ο δημαγωγός πρωθυπουργός Θεόδωρος Δηλιγιάννης, παρά την προηγηθείσα χρεωκοπία και πτώχευση της Ελλάδας του 1893, υπακούοντας και  υποκύπτοντας στις υστερικές κραυγές της εθνικιστικής οργάνωσης «Εθνική Εταιρία», θα επιχειρήσει έναν ανόητο πόλεμο με την Τουρκία, για να ταπεινώσει βαθιά τη χώρα και να προκαλέσει ανυπολόγιστες ζημιές. Η «Εθνική Εταιρία», ιδρύθηκε από κατώτερους αξιωματικούς του στρατού, μεταξύ των ιδρυτών της και ο μετέπειτα δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς και απέκτησε τόση δύναμη με προσβάσεις σ’ όλους τους χώρους της ελληνικής κοινωνίας ,  ώστε να επηρεάζει την εσωτερική και εξωτερική πολιτική της χώρας. Επέβαλλε λοιπόν  τον πόλεμο με την Οθωμανική αυτοκρατορία, που κατέληξε σε ταπεινωτική ήττα και γελοιοποίηση της Ελλάδας   και στην επιβολή διεθνούς οικονομικού ελέγχου, αλλά αυτά ήταν ψιλά γράμματα, μπροστά στη Μεγάλη Ιδέα και το πάρσιμο της Πόλης, που κήρυττε η πανίσχυρη «Εθνική Εταιρία»!

Ο στρατηγός και μετέπειτα δικτάτορας Θεόδωρος Πάγκαλος, αναφέρεται στην κατάσταση του στρατού  της εποχής εκείνης στα Απομνημονεύματά του  και τον χαρακτηρίζει «ένοπλο συρφετό». «Η κατάστασις του στρατού μας ήτο οικτρά… Τα στελέχη του πεζικού, εκτός ολίγων, ήσαν τελείως αμαθή και ανίκανα. Η μεγίστη πλειοψηφία των ανωτέρων αξιωματικών απετελείτο από αγαθούς τύπους, των οποίων η στρατιωτική μόρφωσις περιωρίζετο εις την τακτικήν της καταδιώξεως, ληστών, φυγοδίκων και ζωοκλεπτών… Αυτός ήτο στρατός, διά του οποίου η ανεκδιήγητος εκείνη κυβέρνησις ενόμιζεν ότι θα νικήση την Τουρκική Αυτοκρατορία…». Και ο Χαρίλαος Τρικούπης στη βουλή δήλωνε: «Δεν έχομεν στρατόν, ο ελληνικός στρατός της σήμερον είναι αγέλη».

Με στρατό ανεκπαίδευτο, ανοργάνωτο και χωρίς σύγχρονο εξοπλισμό, απέναντι στον Τούρκικο σαφώς καλύτερα εξοπλισμένο και εκπαιδευμένο από Γερμανούς αξιωματικούς, η Ελλάδα πήγαινε κυριολεκτικά  «ξυπόλυτη στ’ αγκάθια». Μέσα σε τριάντα μέρες από την έναρξη του πολέμου, (4-5 Απριλίου του 1897), ο στρατός μας διαλύθηκε και η επέλαση των Τούρκων σταμάτησε έξω από τη Λαμία(7 Μαίου 1897),  με την επέμβαση των Μεγάλων δυνάμεων. Ο μόνος που πολέμησε, στάθηκε όρθιος σε κείνον το χαμό  και διέσωσε το κύρος των αξιωματικών του στρατού, ήταν ο συνταγματάρχης του πυροβολικού Κωνσταντίνος Σμολένσκης.

Έτσι τα Τρίκαλα, όπως κι όλη η Θεσσαλία, μετά από 16 χρόνια απελευθέρωσης, θα γνωρίσουν ξανά την τουρκική κατοχή για ένα περίπου χρόνο. Η κ. Μαρούλα Κλιάφα γράφει για την τότε  κατάσταση: «…Τα Τρίκαλα γνώρισαν μεγάλη καταστροφή μετά την κατάρρευση του Μετώπου οι στρατιωτικές και οι πολιτικές αρχές εγκατέλειψαν την πόλη των Τρικάλων στο έλεος των Τούρκων. …Σκηνές «μικρασιατικής καταστροφής» εκτυλίχθηκαν τις επόμενες μέρες στα Τρίκαλα καθώς έτρεχαν άλλοι προς τον Βόλο, με σκοπό να επιβιβαστούν σε κάποιο πλοιάριο και να σωθούν και άλλοι προς τον Δομοκό. Οι λεηλασίες, οι φόνοι και οι καταστροφές δεν περιγράφονται. Βέβαια, η μεγαλύτερη καταστροφή έγινε από τους κατάδικους των φυλακών Τρικάλων, οι οποίοι απελευθερώθηκαν με εντολή της κυβέρνησης ή του Βασιλιά Κωνσταντίνου και οι κατάδικοι, αφού άνοιξαν τις αποθήκες των Τρικάλων που ήταν γεμάτες με στρατιωτικό υλικό, οπλίστηκαν και επιδόθηκαν σε κάθε είδους λεηλασίες και φόνους μέσα στα Τρίκαλα και στους γύρω οικισμούς…..».

Η χρεωκοπημένη λοιπόν Ελλάδα, προκάλεσε αυτόν τον ανόητο πόλεμο και στις διαπραγματεύσεις ειρήνευσης που έγιναν στην Κωνσταντινούπολη, δεν τόλμησε να πάρει μέρος και εμπιστεύθηκε τις μεγάλες δυνάμεις. Της επιβλήθηκε διεθνής οικονομικός έλεγχος, αφού πλήρωσε  υπέρογκη αποζημίωση στην Τουρκία, 4.000.000 τουρκικές λίρες ως πολεμική επανόρθωση. Αναγκάσθηκε να πάρει ένα ακόμη δάνειο  προκειμένου να ξεπληρώσει το δυσβάστακτο χρέος της και τέθηκε υπό Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο.  Εκχωρήθηκαν  στους  δανειστές πηγές των δημοσίων εσόδων, όπως δασμοί από τα τελωνεία Πειραιά, Λαυρίου , Πατρών, Βόλου και  Κέρκυρας, τέλη χαρτοσήμου, φόρου κατανάλωσης καπνού και  των Μονοπωλίων που δημιουργήθηκαν γι’ αυτό το σκοπό, (διέθεταν το  τσιγαρόχαρτο, το αλάτι, το πετρέλαιο, τον καπνό, τα σπίρτα και τα τραπουλόχαρτα), και θα διατηρηθούν μέχρι την είσοδο της χώρας μας στην ΕΟΚ το 1981. Τον έλεγχο εκτελούσε μια εξαμελής επιτροπή, η Διεθνής Οικονομική Επιτροπή με μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα από το 1897 μέχρι το 1978, για 81 χρόνια.

Πιστεύω πως  ο πόλεμος του 1897, που δεν αντιλαμβάνομαι την  επικράτηση του χαρακτηρισμού του ως ατυχή , είναι ένα  ιστορικό γεγονός,  μεγάλης καταστροφής και  ταπείνωσης της πατρίδας  μας. Στο όλο φάσμα του,  διακρίνονται και στοιχεία επικαιρότητας και γι’ αυτό προσφέρεται σήμερα,  μόνο για αναστοχασμό και περίσκεψη.

 

Φαλαγκάρας Σταύρος, εκπαιδευτικός

 

Πηγές:

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους  ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ τ. ΙΔ’ .

Βασίλη Ραφηλίδη: ΙΣΤΟΡΙΑ (κωμικοτραγική)ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1830-1974

Μαρούλας Κλιάφα :ΤΡΙΚΑΛΑ  Από τον Σεϊφουλλάχ ως τον Τσιτάνη τ. Α’,

Ο ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ1897( Παναγιώτης Σπυρόπουλος )Γ.Ε.Σ. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΡΑΤΟΎ